Hoe fermoedsje wy Gods soevereiniteit en minsklike frije wil?
Untelbere wurden binne skreaun oer Gods soevereiniteit. En wierskynlik is itselde skreaun oer minsklike frije wil. De measten lykje it iens te wêzen dat God soeverein is, teminsten yn guon mjitte. En de measten lykje it iens te wêzen dat minsken in foarm fan frije wil hawwe, of teminsten ferskine te hawwen. Mar d'r is in soad debat oer de omfang fan soevereiniteit en frije wil, lykas de kompatibiliteit fan dizze twa.
Dit artikel sil besykje Gods soevereiniteit en minsklike frije wil te artikulearjen op in manier dy't sawol trou is oan 'e Skrift as yn harmony mei inoar.
Wat is soevereiniteit?
It wurdboek definieart soevereiniteit as "heegste macht as autoriteit". In kening dy't in naasje regeart soe wurde beskôge as hearsker fan dat folk, ien dy't net reageart op in oare persoan. Hoewol in pear lannen hjoed wurde regeard troch soevereinen, wie it yn âlde tiden gewoan.
In hearsker is úteinlik ferantwurdlik foar it definiearjen en hanthavenjen fan 'e wetten dy't it libben regearje yn har spesifike naasje. Wetten kinne wurde ymplementeare op legere nivo's fan regearing, mar de troch de hearsker opleine wet is oppermachtich en hat de foarkar boppe alle oare. Wetshandhaving en straf wurde yn 'e measte gefallen wierskynlik ek delegearre. Mar it gesach foar sa'n útfiering berêst by de soeverein.
Op 'e nij identifisearret de Skrift God as soeverein. Yn it bysûnder fine jo him yn Ezekiel wêr't hy 210 kear wurdt identifisearre as de "Soevereine Lord". Hoewol de Skrift soms himelske rie fertsjintwurdiget, is it allinich God dy't har skepping regeart.
Yn 'e boeken fan Exodus oant Deuteronomium fine wy de wetskoade dy't God troch Israel oan Mozes jûn hat. Mar Gods morele wet is ek skreaun yn 'e herten fan alle minsken (Romeinen 2: 14-15). Deuteronomium, tegearre mei alle profeten, makket it dúdlik dat God ús ferantwurdlik hâldt foar hearrigens oan syn wet. Likegoed binne d'r konsekwinsjes as wy syn iepenbiering net folgje. Sels hoewol God wat ferantwurdlikheden hat delegearre oan minsklike regearing (Romeinen 13: 1-7), is hy noch úteinlik soeverein.
Hat soevereiniteit absolute kontrôle nedich?
Ien fraach dy't dejingen ferdielt dy't oars oan 'e soevereiniteit fan God hâlde, giet oer de hoemannichte kontrôle dy't it fereasket. Is it mooglik dat God soeverein is as minsken kinne hannelje op manieren yn striid mei syn wil?
Oan 'e iene kant binne d'r dejingen dy't dizze mooglikheid ûntkenne. Se soene sizze dat de soevereiniteit fan God wat fermindere is as hy gjin totale kontrôle hat oer alles wat bart. Alles moat barre sa't hy pland wie.
Oan 'e oare kant binne se dejingen dy't soene begripe dat God, yn syn soevereiniteit, in bepaalde autonomy hat jûn oan' e minskheid. Dizze "frije wil" stelt it minskdom yn steat om te hanneljen op manieren yn tsjinstelling ta hoe't God miskien wol dat se hannelje. It is net dat God har net kin stopje. Earder joech hy ús tastimming om lykas wy te hanneljen. Sels as wy yn striid mei Gods wil koenen hannelje, sil syn doel yn 'e skepping lykwols wurde foltôge. D'r kinne neat dwaan om har doel te behinderjen.
Hokker werjefte kloppet? Yn 'e heule Bibel fine wy minsken dy't yn striid binne mei de ynstruksje dy't God har jûn hat. De Bibel giet sels sa fier as te argumintearjen dat d'r gjinien oars is as Jezus dy't goed is, dy't docht wat God wol (Romeinen 3: 10-20). De Bibel beskriuwt in wrâld dy't yn opstân is tsjin har skepper. Dit liket yn tsjinstelling ta in God dy't yn totale kontrôle is oer alles wat bart. Behalven as dejingen dy't tsjin him rebelje, dat dogge om't it Gods wil foar har is.
Tink oan de soevereiniteit dy't ús it meast bekend is: de soevereiniteit fan in ierdske kening. Dizze hearsker is ferantwurdlik foar it ynstellen en hanthavenjen fan 'e regels fan it keninkryk. It feit dat minsken har soevereine fêststelde regels soms oertrede, makket it net minder soeverein. Syn ûnderwerpen kinne dizze regels ek net straffeleas brekke. D'r binne konsekwinsjes as men hannelt op manieren yn striid mei de winsken fan 'e hearsker.
Trije werjeften fan minsklike frije wil
Frije wil betsjuttet de mooglikheid om karren te meitsjen binnen bepaalde beheiningen. Ik kin bygelyks kieze út in beheinde set opsjes wat ik foar it diner sil hawwe. En ik kin kieze oft ik de snelheidsgrins folgje sil. Mar ik kin net kieze om te hanneljen yn striid mei de fysike wetten fan 'e natuer. Ik haw gjin kar oft de swiertekrêft my nei de grûn sil slepe as ik út in finster spring. Ik kin ek net kieze om wjukken te springen en te fleanen.
In groep minsken sil ûntkenne dat wy eins frije wil hawwe. Dat frije wil is gewoan in yllúzje. Dizze posysje is determinisme, dat elk momint fan myn skiednis wurdt regele troch de wetten dy't it universum, myn genetika en myn omjouwing regearje. Godlik determinisme soe God identifisearje as dejinge dy't myn elke kar en aksje bepaalt.
In twadde werjefte hâldt yn dat in frije wil bestiet, yn in sin. Dizze werjefte hâldt yn dat God wurket yn 'e omstannichheden fan myn libben om te soargjen dat ik frij de karren meitsje dy't God wol dat ik meitsje. Dizze werjefte wurdt faak bestimpele as kompatibiliteit, om't it kompatibel is mei in strikte werjefte fan soevereiniteit. Dochs liket it echt wat oars te wêzen as godlik determinisme, om't minsken úteinlik altyd de karren meitsje dy't God fan har wol.
It tredde stânpunt wurdt algemien libertarian frije wil neamd. Dizze posysje wurdt somtiden definieare as de mooglikheid om wat oars te kiezen dan wat jo úteinlik diene. Dizze sjenswize wurdt faak bekritiseare as ynkompatibel mei Gods soevereiniteit, om't it in persoan makket om te hanneljen yn manieren dy't yn striid binne mei Gods wil.
Lykas hjirboppe opmurken, makket de Skrift lykwols dúdlik dat minsken sûnders binne, en hannelje op manieren dy't yn striid binne mei Gods iepenbiere wil. Teminsten út 'e Skrift docht bliken dat minsken libertarian frije wil hawwe.
Twa opfettingen oer soevereiniteit en frije wil
D'r binne twa manieren wêrop Gods soevereiniteit en minsklike frije wil kinne wurde fermoedsoene. De earste beweart dat God yn folsleine kontrôle is. Dat neat bart los fan 'e rjochting. Yn dizze werjefte is frije wil in yllúzje of wat wurdt identifisearre as kompatibele frije wil - in frije wil wêryn wy frij de karren meitsje dy't God foar ús hat makke.
De twadde manier wêrop se fermoedsoenje is Gods soevereiniteit te sjen troch in tastien elemint op te nimmen. Yn Gods soevereiniteit lit it ús frije karren meitsje (teminsten binnen bepaalde limiten). Dizze werjefte fan soevereiniteit is kompatibel mei libertarian frije wil.
Dat hokker fan dizze twa kloppet? It liket my ta dat in haadplot fan 'e Bibel de rebûlje fan' e minske tsjin God is en syn wurk om ferlossing te bringen. Nergens wurdt God ôfbylde as minder dan soeverein.
Mar oer de heule wrâld wurdt it minskdom ôfbylde as yn striid mei Gods iepenbiere wil. Hieltyd wer wurde wy oproppen om op in bepaalde manier te hanneljen. Dochs kieze wy oer it algemien ús eigen wei te gean. Ik fyn it lestich om it bibelske byld fan 'e minske te fermoedsoenjen mei elke foarm fan godlik determinisme. Dat te dwaan liket God úteinlik ferantwurdlik te meitsjen foar ús ûngehoorzaamheid oan syn iepenbiere wil. It soe in geheime wil fan God nedich wêze dy't yn striid is mei syn iepenbiere wil.
Soevereiniteit en frije wil fermoedsoenje
It is net mooglik foar ús de soevereiniteit fan 'e ûneinige God folslein te begripen. It is te heech boppe ús foar alles as folslein begryp. Dochs binne wy makke yn syn byld, mei syn gelikens. Dat as wy besykje Gods leafde, goedens, gerjochtichheid, barmhertichheid en soevereiniteit te begripen, soe ús minsklik begryp fan dy begripen in betroubere, as beheinde, gids wêze moatte.
Dat hoewol minsklike soevereiniteit mear beheind is dan Gods soevereiniteit, leau ik dat wy de iene kinne brûke om de oare te begripen. Mei oare wurden, wat wy witte oer minsklike soevereiniteit is de bêste gids dy't wy hawwe foar it begripen fan Gods soevereiniteit.
Tink derom dat in minsklike hearsker ferantwurdlik is foar it meitsjen en hanthavenjen fan 'e regels dy't syn keninkryk regearje. Dat jildt likegoed foar God. Yn 'e skepping fan God makket hy de regels. En it twingt en oardielet elke oertreding fan dy wetten.
Under in minsklike hearsker binne ûnderwerpen frij om de regels dy't troch de hearsker binne oplein te folgjen of net te folgjen. Mar it net folgje de wetten kostet. Mei in minsklike hearsker is it mooglik dat jo in wet kinne brekke sûnder fongen te wurden en de boete te beteljen. Mar dit soe net wier wêze mei in hearsker dy't alwittend en rjochtfeardich is. Elke oertreding soe wurde bekend en straft.
It feit dat ûnderwerpen frij binne om de wetten fan 'e kening te oertrêdzje, fermindert syn soevereiniteit net. Likegoed fermindert it feit dat wy as minsken frij binne om Gods wetten te oertreden, syn soevereiniteit net. Mei in einige minsklike hearsker koe myn ongehoorzaamheid guon fan 'e plannen fan' e hearsker ûntspoare. Mar dit soe net wier wêze foar in alwittende en almachtige hearsker. Hy soe myn ongehoorsaamheid hawwe witten foardat it barde en soe deromhinne pland hawwe om syn doel nettsjinsteande my te ferfoljen.
En dit liket it patroan te wêzen beskreaun yn 'e Skriften. God is soeverein en is de boarne fan ús morele koade. En wy, as syn ûnderdienen, folgje of net folgje. D'r is in beleanning foar hearrigens. Foar ongehoorzaamheid is d'r straf. Mar syn reewilligens om ús te hâlden is net minder syn soevereiniteit.
Wylst d'r guon yndividuele passaazjes binne dy't in deterministyske oanpak fan 'e frije wil stypje, leart de Skrift as gehiel dat, wylst God soeverein is, minsken in frije wil hawwe wêrtroch wy kinne kieze om te hanneljen op manieren yn striid mei de wil oan God foar ús.