Ke kamaʻilio ʻana ma waena o Ioane a me nā ʻĀpana Synoptic

Inā ʻoe e ulu a nānā i ke alanui Sesame, e like me aʻu, e ʻike paha ʻoe i kekahi o nā ʻano mele he nui o ke mele e ʻōlelo nei: "ʻAʻole like ka like o kekahi o kēia mau mea; ʻaʻole wale kekahi o kēia mau mea. " ʻO ka manaʻo e hoʻohālikelike i nā 4 a 5 paha mau mea like, a laila e koho i ka mea i nānā ʻokoʻa i ka koena.

Kūpono nui, he pāʻani ia i hiki ke pāʻani me nā ʻĀpana ʻehā o ke Kauoha Hou.

No nā haneli, ua ʻike nā loea Baibala a me nā mea heluhelu heluhelu i kahi māhele nui i hōʻike ʻia ma nā ʻosplelo Eono o ke Kauoha Hou. Ma ke ʻano nui, ʻokoʻa ʻo ka ʻeuanau a Ioane i nā ʻano he nui mai nā ʻĀpana Hemolele a Mataio, ʻo Mareko a me Luka. Maikaʻi nō kēia māhelehele a ʻike maopopo nā inoa ʻo Mathew, ʻo Mark lāua ʻo Luke i kā lāua inoa kūikawā: nā ʻĀpana Synoptic.

mea like
E hana mākou i kahi mea maopopo: ʻaʻole wau makemake e hana i ke kumu ʻoi loa o ka ʻeuanelio a Ioane ma o nā ʻōwili ʻē aʻe, a i ʻole hoʻi e kūʻē i kekahi puke hou o ka Makahiki. ʻAʻole like ia me kēlā. ʻOiaʻiʻo, ma kahi laulā ka nui, ua like nui ka ʻeuanelio a Ioane me nā ʻosplelo Hemolele a Mataio, Mareko a me Luka.

No ka hoʻohālikelike, ua like nō ka ʻeuanelio a Ioane me nā ʻ Glelo Evellone synoptic i loko o ia mau puke āpau o ka Euanelio e haʻi i ka moʻolelo o Iesū Kristo. Ua hoʻolaha ʻia kēlā me kēlā me kēia Kumuhana ma nā moʻolelo haʻi (ma muli o nā moʻolelo, ma nā huaʻōlelo ʻē) a me nā ʻoptlelo e like me ka Synoptic Gospels a me Ioane hoʻi i nā ʻano nui o ke ola o Iesū: kona hānau, kāna ʻoihana lehulehu, kona make ʻana ma ke keʻa a me ka kona alahouana mai ka luakupapau.

Ke hele nei i kahi hohonu, ʻike maopopo ʻole i ka ʻĀina a me nā ʻosplelo Gio synoptic i kahi ʻano like i kā lākou haʻi ʻana i ka moʻolelo o kā Iesu lawelawe ʻana ma ke ʻano a me nā hanana koʻikoʻi i alakaʻi ʻia ai ʻo ia i ke kea a me ke alahou ʻana. Uaʻike lāua ʻo Ioane a me nā ʻosplelo Kauwila Synoptic i ka pilina ma waena o Ioane Bapetite a me Iesū (Mareko 1: 4-8; Ioane 1: 19-36). Ma ka kahakaha ʻelua ka lōʻihi o ka hana a Iesū ma Galilaia (Mākia 1: 14-15; Ioane 4: 3) a ke nānā like nei a nānā iā Iesu i ka hebedoma hope i hala ma Ierusalema (Mataio 21: 1-11; Ioane 12 : 12-15).

Pēlā nō, ʻo ka Synoptic Gospels a me John e pili ana i ka nui o nā hanana like i kū ma ke ʻano o ka hana a Iesū. e hele ana ma ka wai (Mareko 5.000: 6-34; Ioane 44: 6-1) a he nui o nā hanana i hoʻopaʻa ʻia i loko o Passion Week (e.g. Luka 15: 6-45; Ioane 54: 6-16).

ʻOi aku ka mea nui, hoʻomau nā ʻōnaehana moʻolelo o ka moʻolelo o Iesū ma nā keka ʻEwelo ʻehā. Hoʻolālā ʻo kēlā me kēia o nā Kauwila pū iā Iesū me ka hakakā mau me nā alakaʻi hoʻomana o ia manawa, ʻo nā Parisaio a me nā kumu kānāwai ʻē aʻe. Pēlā nō, ua kākau kēlā i kēlā me kēia Pilaila i kahi huakaʻi lūlū a me nā manawa a nā haumāna a Iesū mai ka makemake a ʻūlū hoʻi e hoʻomaka i ka poʻe makemake e noho ma ka ʻaoʻao o Iesū ma ke aupuni o ka lani - a ma hope hoʻi i nā kāne i pane me ka hauʻoli a me ka manaʻoʻole. i ke alahouana o Iesu mai ka make mai. ʻO ka hope loa, pili i kēlā me kēia Keuila i nā ʻōlelo aʻo a Iesu e pili ana i ka kāhea e mihi i nā kānaka a pau, ʻoiaʻiʻo ka berita hou, ke ʻano ʻano o Iesu, ke ʻano kiʻekiʻe o ke aupuni o ke Akua a pēlā aku.

I nā huaʻōlelo ʻē aʻe, he mea nui ka hoʻomanaʻo e ʻole ma kahi a i ʻole a ke kūʻē i ka ʻeuanelio a Ioane me ka haʻi moʻolelo a i ʻole ka ʻōlelo aʻoaʻo a nā kūpuna o Synoptic ma ke ʻano nui. ʻO nā mea nui o ka moʻolelo a Iesū a me nā kumumanaʻo o kāna ʻoihana aʻo e kū like mau i nā Euanelio ʻehā.

oko ao
Ma ka haʻi ʻana i kēlā, he nui nā kūlike i waena o ka Euanelio a Ioane a me Mataio, ʻo Mareko a me Luk. ʻOiaʻiʻo, ʻo kekahi o nā hōʻailona nui e pili ana i ka kahe ʻana o nā hanana like ʻole i ke ola a me ke ʻoihana a Iesū.

Ma waho aʻe o nā ʻano like ʻole o nā ʻano like ʻole, ka ʻoptlelo mau nei ʻo ka Synoptic Gelsels i nā hanana like i ka wā o ke ola a me ka ʻoihana a Iesū, ke nānā nei lākou i ka manawa o ka hana aupuni a Iesū ma nā wahi a pau o Galilaia, Ierusalema a me nā wahi like ʻole. e komo pū - me ka nui o nā hana mana like, ka haʻi, ka hoʻohālikelike a me nā paio. ʻOiaʻiʻo, ua hoʻonohonoho pinepine nā mea kākau o nā ʻoptkele Synoptic i kēia mau hanana i nā ʻōmole like ʻole no ka mea like ʻole o kā lākou makemake a me nā pahuhopu; akā, hiki ke ʻōlelo ʻia na nā puke a Mathew, ʻo Mareko a me Luka i hahai i ka papahele like ʻole.

ʻAʻole mālama a Ka ʻEuanelio o John i kēlā kope. Ma ia kumea, neʻe aku i ka neʻe ʻana o kona pahu i nā huaʻōlelo e wehewehe nei. Ma kahi kikoʻī, hiki ke hoʻokaʻawale ʻia ka ʻeuanelio a Ioane i ʻehā mau papa nui a i ʻole nā ​​puke haʻawina:

Ka hoʻomaka a i ʻole ka prologue (1: 1-18).
ʻO ka Book of Signs, e noʻonoʻo ana i nā "hōʻailona" a Iesu a me nā hana mana i hana ʻia no ka maikaʻi o nā Iudaio (1: 19–12: 50).
Ka Puka Haakai, ka mea e manao ai i ka hoʻokiʻekiʻe ʻana o Iesū me ka Makua ma hope o kona kaulia ʻana, ke kanu ʻana a me ke ala hou ʻana (13: 1–20: 31).
He epilogue e wehewehe ana i nā ministie o hope a Peter a me Ioane (21).
ʻO ka hopena hopena ʻoiai, ʻoiai ʻo ka Synoptic Gospels e hōʻike nei i ka nui o ka nui o kā lākou ʻike ma ka huaʻōlelo i hōʻike ʻia, ʻo ka Euanelio a Ioane he hapa nui o nā waiwai kūʻokoʻa no ia iho. ʻOiai, ʻo 90 ka nui o nā mea i kākau ʻia ma ka ʻeuanau a Ioane, hiki ke loaʻa ma ka ʻeuanelike a Ioane. ʻAʻole mālama ʻia ia ma nā ʻIlikelele.

wehewehe
No laila pehea mākou e wehewehe ai i ka haʻi ʻole ʻana o ka Euanelio a Ioane me nā hanana e like me Mataio, Mark a me Luka? ʻ meanlelo anei kēia i hoʻomanaʻo ʻo Ioane i kekahi mea ʻē aʻe i ke ola o Iesū - a i ʻole hoʻi ua hewa ʻo Mataio, ʻo Mareko a me Luka e pili ana i kā Iesu ʻōlelo?

Aʻole iki. ʻO ka ʻōlelo maʻalahi ma o John, ua kākau ʻo ia i kāna evanelia ma kahi o 20 mau makahiki ma hope o Mataio, a kākau ʻo Mareko a me Luk. No kēia kumu, ua koho ʻo John e ʻeke a skip i kahi ʻāpana nui o ka ʻāina i uhi ʻia ma nā ʻoptlelo Evangalike. Makemake ʻo ia e hoʻopiha i kahi āpau a hoʻolako i nā mea hou. Ua hoʻohana ʻo ia i ka nui o ka manawa e wehewehe i nā hanana like ʻole o ka lepona o mua ma mua o ke kau ʻana o Iesū ma mua o ke keʻa ʻana o Iesu.

Ma waho aʻe o ke kahe o nā hanana, ʻokoʻa ka ʻano o John i ka mea o nā evanjelis synoptic. ʻO nā Euanelio a Mataio, ʻo Mareko a me Luka kā hōʻike nui i kā lākou kiʻi. Hōʻike lākou i nā ʻōnaehana kikoʻī, kahi nui o nā huapalapala a me kahi hoʻonui o nā kamaʻilio. Kuhi pū ʻia ka ʻikopili i aʻo ʻia e Iesū ma o nā ʻōlelo nane a me nā haʻi pōkole o ka hoʻolaha.

E aʻo ʻia aku naʻe ka ʻoihana ʻē a John Ua piha nā huaʻōlelo ma nā ʻōlelo lōʻihi, ʻo ia hoʻi, mai ka waha o Iesū. He nui nā hanana ʻē aʻe e hiki ai ke hele me ka "hele i ke kumu", a he nui nā mea hōʻike hou aku.

ʻO ka hōʻike, hāʻawi ka hānau a Iesū i ka poʻe heluhelu i kahi manawa kūpono nui e nānā pono ai i nā ʻokoʻa stylistic ma waena o nā Eono Synoptic a me John. ʻO Mataio lāua ʻo Luka e haʻi i ka moʻolelo o ka hānau ʻana o Iesū ma ke ala hiki i nā hua hou ke hūnā me ke kīpeka - pau me nā huaʻawe, nā kāhuna, nā seti a pēlā aku (ʻike i ka Mataio 1: 18–2: 12; Luka 2: 1-21). Ua wehewehe lākou i nā hanana kikoʻī.

ʻAʻohe o nā Euanelio a Ioane i kekahi mau kope. ʻOiai, hāʻawi ʻo John i kahi kūkala manaʻoao o Iesū he ʻatikala a ke Akua - ka mālamalama e hoʻomālamalama ʻia mai ana i loko o ka pouli o ko mākou honua a ʻoiai he nui nā poʻe e hōʻole i ka ʻike (John 1: 1-14). ʻO ka huaʻōlelo a Ioane he ikaika a me ka poetic. ʻOkoʻa loa ke ʻano kākau.

I ka hopena, ʻoiai ʻo ka Euanelio a Ioane hope loa i haʻi i ka moʻolelo like o nā Kauka ʻolika synoptic, he nui nā ʻokoʻa like ma waena o nā ala ʻelua. ʻĀnō maikaʻi. Ua manaʻo ʻo Ioane i kāna haole e hoʻohui i kekahi mea hou i ka moʻolelo a Iesū, ʻo ia ke kumu he mea ʻē aʻe paha kāna huahana kūʻokoʻa mai ka mea i loaʻa iā ia.