Leej Twg Yog Tus Sau Phau Ntawv Qhia?

Muaj ntau lub sijhawm Yexus tau hais txog cov neeg uas sau phau Vajluskub thaum nws tshaj tawm tias "tau sau tseg" (Mathais 11:10, 21:13, 26:24, 26:31, thiab ntxiv). Yog lawm, nyob rau phau ntawv KJV txhais phau Vajlugkub, cov lus no tau muab sau tsis tsawg tshaj li nees nkaum zaug. Nws hais los ntawm Kevcai 8: 3, nyob rau lub sijhawm nws raug ntxias los ntawm dab ntxwgnyoog tau plaub caug hnub, tau lees tias txoj cai ntawm Phau Qub thiab ntawm cov uas tau sau nws (Mathais 4: 4).

Raws li rau cov neeg uas sau ntau phau ntawv ntawm phau Vajluskub, nws paub tias Mauxes sau phau ntawv Torah. Dab tsi raug xam tias yog Torah, lossis Txoj Cai, yog ua los ntawm tsib phau ntawv (Chiv Keeb, Khiav Dim, Levis Kevcai, Tus lej thiab Kevcai) sau thaum lub sijhawm plaub caug xyoo thaum cov Yixayee yauv suab puam.

Tom qab nws phau ntawv nyeem tiav, Mauxes tau kom cov pov thawj Levite muab tso rau hauv lub Nkoj ntawm Kev Cog Lus rau yav tom ntej (Kevcai 31:24 - 26, kuj saib Khiav Dim 24: 4).

Raws li cov neeg Yudais ib txwm coj, Yausua lossis Ezra tau ntxiv, tom kawg ntawm Kevcai, zaj uas hais txog kev tuag ntawm Mauxes. Tus ntawv vaj lug kub lub npe hu ua Yausua ua nws lub npe vim nws sau nws. Nws txuas ntxiv qhov chaw uas tshooj ntawm Mauxes xaus rau hauv Phau Ntawv Txoj Cai (Yausua 24:26). Phau ntawv kev txiav txim feem ntau yog xam rau Xamuyees, tab sis nws tsis meej meej thaum nws sau nws.

Tus yaj saub Yaxayas tau ntseeg tias tau sau cov phau ntawv ntawm 1 thiab 2 Xamuyees, 1 Vajntxwv, thawj feem ntawm 2 Vajntxwv thiab phau ntawv uas muaj nws lub npe. Qee qhov chaw, xws li Pelubert Bible Dictionary hais tias muaj ntau tus neeg sau cov ntawv no, xws li Xamuyees tus kheej (1 Xamuyees 10:25), Nathan tus yaj saub thiab Gad tus pom tau.

Cov phau ntawv ntawm thawj thiab thib ob Keeb kwm yog kev lig kev cai los ntawm cov neeg Yudais rau Ezra, raws li seem uas txuas nrog nws lub npe. Nws yuav tsum raug sau tseg tias qee tus kws tshawb nrhiav niaj hnub ntseeg tias cov phau ntawv no yog sau los ntawm lwm tus neeg tom qab Ezra tuag.

Cov ntawv sau phau ntawv muaj txoj cai rau Yauj, Luv, Exathaw, peb tug yaj saub tseem ceeb (Yaxayas, Exekhee thiab Yelemis), kaum tus yaj saub tseem ceeb (Amos, Habakkuk, Haggai, Hosea, Joel, Jonah, Malachi, Mikha, Mikha, Nah, Obadiah, Xakhaliyas, thiab Xefaniya), nrog Nehemi thiab Daniyees, txhua tus sau los ntawm tus neeg los ntawm tus saib xyuas ntu ua cov npe.

Txawm hais tias Vajntxwv David sau txog feem ntau ntawm Cov Ntawv Nkauj, cov pov thawj uas ua haujlwm thaum nws tau ua vajntxwv, thiab Xalaumoos thiab Yelemis, ib tus tau muab rau hauv qhov no. Phau ntawv Paj Lug yog sau feem ntau yog Xalaumoo, kuj sau Ecclesiastes thiab Xalaumoo cov nkauj.

Ntev npaum li cas nws thiaj siv sijhawm sau Phau Qub los ntawm lub sijhawm ntawm thawj phau ntawv mus rau tus sau ntawm nws tshooj lus kawg? Kuj ceeb tias, thawj phau ntawv Phau Qub hais txog, hauv kev ua ntu zus, tsis yog los ntawm Mauxes tab sis hais txog Txoj Hauj Lwm! Txoj hauj lwm sau nws phau ntawv puag ncig 1660 BC, ntau tshaj ob puas xyoo ua ntej Mauxes pib sau.

Malakhi sau phau ntawv kawg suav nrog ua ib feem ntawm Phau Qub tau txiav txim siab nyob ib puag ncig xyoo 400 BC Qhov no txhais tau tias nws tau siv sijhawm ntau dua 1.200 xyoo los sau cov ntawv Vajtswv tsuas muaj rau pawg ntseeg Phau Tshiab.

Muaj tag nrho muaj yim tus neeg sau phau Tshiab. Ob ntawm txoj moo zoo tau sau los ntawm cov txiv neej uas yog thawj cov thwjtim ntawm Yexus (Mathais thiab Yauhas) thiab ob tug uas tsis yog (Malakaus thiab Lukas). Tubtxib Tes Haujlwm sau los ntawm Lukas.

Tus tubtxib Paul tau sau kaum-plaub phau ntawv hauv phau ntawv sau lossis cov ntawv sau, xws li Loos, Kalatias, Efexaus, cov neeg Yudais thiab lwm yam, ob phau ntawv xa mus rau pawg ntseeg Kaulinthaus, pawg ntseeg Thexalaunika thiab nws tus phoojywg Timautes. Tus tubtxib Petus sau ob phau ntawv thiab Yauhas sau tau plaub phau ntawv. Lwm cov ntawv uas sau, Yudas thiab Yakaunpau, yog Yexus cov kwv tij ib nrab sau.