Tus txiv neeb: txhais tau, keeb kwm thiab kev ntseeg

Kev xyaum ntawm shamanism yog pom nyob thoob plaws lub ntiaj teb nyob rau hauv ntau haiv neeg sib txawv thiab koom nrog sab ntsuj plig uas feem ntau muaj nyob hauv ib qho kev hloov pauv ntawm kev nco qab. Ib tug txiv neeb feem ntau muaj txoj hauj lwm hwm hauv nws lub zej zog thiab ua lub luag haujlwm ua thawj coj ntawm sab ntsuj plig.

Txoov Yaj
"Tus txiv neej" yog ib lo lus siv lub kaus mom siv los ntawm anthropologists los piav qhia txog kev sau ntau ntawm kev coj thiab kev ntseeg, ntau yam yuav tsum tau ua nrog divination, kev sib txuas lus ntawm sab ntsuj plig thiab khawv koob.
Ib qho ntawm txoj kev ntseeg tseem ceeb pom nyob rau hauv kev ua yeeb yaj kiab shamanistic yog qhov kawg txhua yam - thiab txhua tus - cuam tshuam nrog.
Cov pov thawj ntawm kev ua txhaum shamanic tau pom nyob rau hauv Scandinavia, Siberia thiab lwm qhov chaw ntawm Tebchaws Europe thiab hauv tebchaws Mongolia, Kaus Lim Kauslim, Nyij Pooj, Tuam Tshoj thiab Australia. Cov koom haum Inuit thiab First Nations ntawm North America tau siv txiv neeb neeb, ib yam li pab pawg nyob rau South America, Mesoamerica, thiab Africa.
Keeb kwm thiab anthropology
Lo lus txiv neeb nws tus kheej yog multifaceted. Txawm hais tias ntau tus neeg hnov ​​lo lus txiv neeb thiab tam sim ntawd xav txog Neeg Qhab tshuaj pab tus txiv neej, yam yog qhov tseeb tshaj qhov ntawd.

"Tus txiv neej" yog ib lo lus siv lub kaus mom siv los ntawm anthropologists los piav qhia txog kev sau ntau ntawm kev coj thiab kev ntseeg, ntau yam yuav tsum tau ua nrog divination, kev sib txuas lus ntawm sab ntsuj plig thiab khawv koob. Hauv ntau haiv neeg keeb kwm, suav nrog tab sis tsis txwv rau cov pab pawg neeg Qhab Asmeskas, tus txiv neeb yog tus neeg tshaj lij uas tau siv lub neej tom qab lawv hu. Ib leeg tsis yog tshaj tawm nws tus kheej ib tug txiv neeb; hloov nws yog lub npe tso cai tom qab ntau xyoo ntawm kev kawm.


Kev cob qhia thiab lub luag haujlwm hauv zej zog
Hauv ib co kab lis kev cai, shamans yog feem ntau cov neeg uas muaj qee yam muaj cov kabmob ua kom tsis zoo, lub cev tsis taus lossis deformity lossis qee yam txawv txawv.

Ntawm qee pab pawg ntawm Borneo, hermaphrodites raug xaiv rau kev qhia neeg paub shamanic. Txawm hais tias ntau yam kev coj noj coj ua zoo li tau nyiam cov txiv neej ua li shamans, hauv lwm tus neeg nws tsis tau hnov ​​txog rau cov poj niam los qhia zoo li shamans thiab kho neeg mob. Tus sau phau ntawv Barbara Tedlock hais hauv Lub Poj Niam hauv Lub Txiaj Ntsim Lub Cev: Rov hais txog poj niam poj niam hauv kev ntseeg thiab tshuaj uas cov pov thawj tau pom tias thawj tus shamans, pom thaum lub sijhawm Paleolithic hauv Czech koom pheej, yog tus poj niam tiag tiag.

Hauv cov pab pawg neeg nyob sab Europe, nws pom tias cov poj niam tau tawm dag zog li shamans nyob ib sab lossis txawm tias siv los ntawm cov txiv neej. Ntau lub Norse sagas qhia txog oracular ua haujlwm ntawm volva, lossis tus pom poj niam. Hauv ntau lub sagas thiab eddas, cov lus piav qhia txog kev qhia txog los yav tom ntej pib nrog txoj kab uas chant tau los rau nws daim di ncauj, qhia tias cov lus uas tau ua tom qab yog cov ntawm Vajtswv, xa ntawm volva raws li tus cev lus rau cov vajtswv. Ntawm cov neeg Celtic, cov lus dab neeg muaj nws uas cuaj priestesses nyob rau ib lub kob tawm ntawm lub ntug dej hiav txwv Breton tau tshaj lij hauv kev ua yeeb yam ntawm kev qhia txog yav tom ntej thiab ua tej haujlwm zoo.


Hauv nws txoj haujlwm The Nature of Shamanism thiab Shamanic Zaj Dab Neeg, Michael Berman tham txog ntau yam kev ua tsis ncaj ncees nyob ib puag ncig shamanism, suav nrog lub tswv yim hais tias tus txiv neej ntawd tau muaj tus dab nws ua haujlwm nrog. Qhov tseeb, Berman cav tias tus txiv neeb yeej ib txwm ua tiav tswj hwm, vim tias tsis muaj ib pawg neeg hauv paus txawm yuav lees txais tus txiv neeb uas tuaj yeem tswj tsis tau lub ntuj ntsuj plig. Nws hais tias,

"Kev txiav txim siab txhob txwm tsim lub xeev ntawm qhov kev tshoov siab tuaj yeem raug coj los ua tus xeeb ceem ntawm lub xeev ntawm ob tus txiv neeb thiab kev ntseeg kev ntseeg uas Eliade hu ua cov yaj saub, thaum lub xeev tsis tuaj yeem muaj ntau dua li lub xeev kev xav."

Cov pov thawj ntawm kev ua txhaum shamanic tau pom nyob rau hauv Scandinavia, Siberia thiab lwm qhov chaw ntawm Tebchaws Europe thiab hauv tebchaws Mongolia, Kaus Lim Kauslim, Nyij Pooj, Tuam Tshoj thiab Australia. Cov koom haum Inuit thiab First Nations ntawm North America tau siv txiv neeb neeb, ib yam li pab pawg nyob rau South America, Mesoamerica, thiab Africa. Hauv lwm lo lus, nws tau pom nyob hauv ntau cov paub hauv ntiaj teb. Qhov xav tsis thoob, tsis muaj cov pov thawj tseeb uas txuas cov txiv neeb mus rau Celtic, Greek lossis Roman-hais lus ntiaj teb.

Niaj hnub no muaj ntau tus naj npawb ntawm pagans uas ua raws li eclectic hom ntawm neo-shamanism. Nws feem ntau cuam tshuam nrog kev ua haujlwm nrog totem lossis cov tsiaj ntawm sab ntsuj plig, kev npau suav mus ncig thiab kev tshawb nrhiav qhov muag, kev suav nrog thiab kev ncig mus ncig astral. Nws yog ib qho tseem ceeb kom nco ntsoov tias feem ntau ntawm cov kev lag luam tam sim no yog "kev ua neeb tshiab tam sim no" tsis zoo ib yam li kev ua lub shamanic ntawm cov neeg hauv paus txawm. Qhov laj thawj rau qhov no yooj yim: tus txiv neej yawg hauv paus txawm, pom nyob hauv pawg neeg me nyob deb nroog ntawm qhov kev coj noj coj ua nyob deb, tau muab tso rau hauv kab lis kev cai ntawd ib hnub dhau ib hnub, thiab nws lub luag haujlwm ua tus txiv neeb tau txhais los ntawm pawg ntawd cov teeb meem kev coj noj coj ua.

Michael Harner yog ib tus kws tshawb nrhiav khoom qub thiab yog tus tsim ntawm lub koom haum Foundation for Shamanic Studies, yog ib pab neeg kawm tsis tau tshaj lij uas tau tshwj tseg los tuav txoj haujlwm shamanic thiab kab lis kev cai ntawm lub ntiaj teb no ntau haiv neeg. Harner txoj haujlwm tau npaj siab ua kom rov ua dua shamanism rau cov kws tshaj lij neo-pagan kws kho mob niaj hnub no, thaum hais txog kev ua thawj thiab kev ntseeg. Harner kev ua haujlwm txhawb nqa kev siv cov nruas sib dhos ua lub hauv paus ntawm theem pib shamanism thiab nyob rau xyoo 1980 nws tshaj tawm Txoj Kev ntawm tus txiv neeb: Kev Qhia ntawm Lub Hwj Chim thiab Kho Kom Zoo. Phau ntawv no tau txiav txim siab los ntawm ntau tus ua tus choj ua kev ib txwm nyob ntawm shamanism thiab kev coj ua niaj hnub Neoshaman.

Kev ntseeg thiab lub ntsiab

Txog cov shamans thaum ntxov, kev ntseeg thiab kev coj ua tau tsim los ua qhov lus teb rau cov tib neeg xav tau los nrhiav kev piav qhia thiab siv ib co kev tswj hauv cov xwm txheej ntuj. Piv txwv li, lub tuam txhab yos hav zoov - cov neeg yos hav zoov tuaj yeem ua kev fij rau cov ntsuj plig uas muaj ntau rau cov tsiaj loj lossis qhov ua siab dav ntawm cov hav zoov. Tom qab cov haiv neeg tau cia siab rau cov vajtswv thiab poj vaj tswv uas tswj hwm huab cua, kom muaj qoob loo ntau nplua mias thiab muaj tsiaj muaj mob. Lub zej zog pib dhau los ua tus txiv neeb ua haujlwm rau lawv txoj kev noj qab haus huv.

Ib qho ntawm txoj kev ntseeg tseem ceeb pom nyob rau hauv kev ua yeeb yaj kiab shamanistic yog qhov kawg txhua yam - thiab txhua tus - cuam tshuam nrog. Los ntawm cov nroj tsuag thiab ntoo mus rau cov pob zeb thiab cov tsiaj thiab cov qhov tsua, txhua yam yog ib feem ntawm ib qho kev ua ke tag nrho. Tsis tas li ntawd, txhua yam yog imbued nrog nws tus kheej lub siab, lossis tus ntsuj plig, thiab tuaj yeem txuas rau ntawm qhov dav hlau uas tsis tau mus rau. Qhov kev xav moulded no tso cai rau tus txiv neej los mus ncig ntawm lub ntiaj teb ntawm peb qhov kev muaj tiag thiab qhov tseeb ntawm lwm yam tsiaj, ua lub luag haujlwm.

Tsis tas li ntawd, vim lawv muaj peev xwm taug kev nyob nruab nrab ntawm peb lub ntiaj teb thiab ntawm lub ntiaj teb sab ntsuj plig zoo dua, tus txiv neeb feem ntau yog ib tug neeg tshaj tawm cov lus qhia thiab cov lus tshaj tawm nrog cov uas xav tau hnov. Cov lus no tuaj yeem yog qee yam yooj yim thiab tshwj xeeb rau tus kheej, tab sis ntau zaus ntau dua tsis, lawv yog cov khoom uas yuav cuam tshuam tag nrho lub zej zog. Hauv ib co kab lis kev cai, ib tug txiv neeb tau sab laj rau lawv kev pom thiab kev coj ua ntej kev txiav txim siab tseem ceeb tau ua los ntawm cov txwj laus. Tus txiv neeb feem ntau yuav siv cov txuj ci uas ntxias kom tau txais cov kev pom thiab cov lus no.

Thaum kawg, shamans feem ntau ua hauj lwm kho neeg mob. Lawv tuaj yeem kho cov mob hauv lub cev nqaij daim tawv los ntawm kev kho cov tsis xwm yeem lossis kev puas tsuaj rau tus neeg lub siab. Qhov no tuaj yeem ua los ntawm kev thov yooj yim lossis piav tes piav qhia zoo nkauj uas muaj feem seev cev thiab hu nkauj. Txij li thaum tus kab mob no ntseeg tau tias yog los ntawm cov dab phem, tus txiv neeb yuav ua haujlwm kom tsav tsheb tsis zoo tawm ntawm tus neeg lub cev thiab tiv thaiv tus neeg kom txhob raug mob ntxiv.

Nws yog ib qho tseem ceeb kom nco ntsoov tias shamanism tsis yog kev ntseeg per se; hloov, nws yog sau ntawm kev nplua nuj ntawm sab ntsuj plig kev coj ua uas cuam tshuam los ntawm lub ntsiab lus ntawm kev coj noj coj ua uas nws muaj. Niaj hnub no muaj ntau tus neeg xyaum ua cov shamans thiab txhua tus ua nws nyob rau hauv ib txoj kev uas tsis sib xws thiab tshwj xeeb rau lawv haiv neeg thiab ntiaj teb kev pom. Hauv ntau qhov chaw, shamans niaj hnub no tau koom nrog kev coj noj coj ua thiab feem ntau tau ua lub luag haujlwm tseem ceeb hauv kev ua haujlwm, tshwj xeeb tshaj yog cov neeg tsom mus rau ib puag ncig teeb meem.