Gini ka “Baibul” putara na ole osi nweta aha ahu?
Bible bụ akwụkwọ kachasị adọrọ mmasị n'ụwa. Ọ bụ akwụkwọ a kacha ere ahịa n’oge niile, a na-ahụkwa ya dịka otu n’ime akwụkwọ kacha mma edepụtarala. A sụgharịrị ya n'ọtụtụ asụsụ ma bụrụ ntọala nke iwu na ụkpụrụ omume nke oge a. Ọ na-eduzi anyị gabiga ọnọdụ ndị siri ike, na-enye anyị amamihe ma bụrụ ntọala nke okwukwe kemgbe ọtụtụ narị afọ nke ndị kwere ekwe. Akwụkwọ Nsọ bụ otu Okwu Chineke ma na-eme ka ụzọ udo, olileanya na nzọpụta doo anya. Ọ na-agwa anyị etu ụwa siri bido, otu ọ ga-esi gwụ na otu anyị ga-esi mee ugbu a.
Baịbụl mere ka o doo anya. So asɛm “Bible” no fa wo ho, na dɛn nti na ɛho hia sɛ woyɛ saa?
Ihe okwu a bu Bible
Okwu a bu Baibul n'onwe ya bu ntughari nke okwu Grik bíblos (βίβλος), nke putara "akwukwo". Ya mere, Akwụkwọ Nsọ bụ, n'ụzọ dị mfe, Akwụkwọ ahụ. Agbanyeghị, weghachite azụ ma otu okwu Greek a pụtakwara "mpịakọta" ma ọ bụ "akpụkpọ anụ". N’ezie, a ga-ede okwu izizi nke Akwụkwọ Nsọ na akpụkpọ anụ, wee depụtaghachi ya n’akwụkwọ mpịakọta, wee depụtaghachi akwụkwọ mpịakọta ndị ahụ ma kesaa ya na ihe ndị ọzọ.
A na-eche na okwu a n’onwe ya bu Biblos n’onwe ya n’otu ọdụ ụgbọ mmiri oge ochie a na-akpọ Byblos. Ọ dị na Lebanọn ugbu a, Byblos bụ ọdụ ụgbọ mmiri ndị Finishia a ma ama n’ihi na a na-ebupụ ya na papaịrọs, na-azụkwa ahịa. N'ihi mkpakọrịta a, ndị Grik weere na ha kpọrọ aha obodo a ma gbanwee ya iji mepụta okwu ha maka akwụkwọ. Ọtụtụ okwu ndị a maara nke ọma dịka akwụkwọ ọgụgụ, akwụkwọ ọgụgụ, ọba akwụkwọ, na ọbụnadị (egwu akwụkwọ) dabere na otu mgbọrọgwụ Greek.
Olee otú Baịbụl si nweta aha ahụ?
N’ụzọ na-akpali mmasị, ọ dịghị mgbe Bible kpọrọ onwe ya “Bible.” So bere bi bɛba a nnipa a wɔte saa no bɛte Bible no ase yiye? Ọzọkwa, Bible abụghị n'ezie akwụkwọ, kama ọ bụ nchịkọta akwụkwọ. Ma obuna ndi dere akwukwo agba ohu ghotara na ihe edere banyere Jisos kwesiri ka ewere ha dika akuku Akwukwo Nso.
Ke 3 Peter 16:XNUMX, Peter ọwọn̄ọde ese mme uwetn̄kpọ Paul: “Enye ewet ukem ukem ke kpukpru leta esie, etịn̄ aban̄a mmọ aban̄a emi. Akwụkwọ ozi ya nwere ụfọdụ ihe siri ike nghọta, nke ndị na-amaghị ihe na ndị na-akwụsighị ike na-agbagọ, dị ka akụkụ Akwụkwọ Nsọ ndị ọzọ ... "(mesiri ike)
Yabụ mgbe ahụ enwere ihe pụrụ iche n'okwu ndị ahụ edere, na ndị a bụ okwu Chukwu nakwa na a na-emetọ ma na-achịkwa okwu Chineke. Nchịkọta nke ihe odide ndị a, gụnyere Agba Ọhụrụ, bụ nke mbụ a kpọrọ Akwụkwọ Nsọ Akwụkwọ Nsọ na narị afọ nke anọ n'ihe odide nke John Chrysostom. Chrysostom bu ụzọ zoo aka na Agba Ochie na Agba Ọhụrụ ọnụ dịka ta biblia (akwụkwọ), ụdị Latin nke Biblos. Ọ bụkwa n'oge a ka a malitere ịchịkọta mkpokọta akwụkwọ ndị a n'otu usoro, nchịkọta akwụkwọ ozi na ederede malitere ịkpụzi akwụkwọ n'ime olu anyị maara taa.
Gịnị mere Baịbụl ji dị mkpa?
N’ime akwụkwọ gị, e nwere nchịkọta akwụkwọ iri isii na isii pụrụ iche na akwụkwọ dị iche iche: edemede sitere n’oge dị iche iche, mba dị iche iche, ndị edemede dị iche iche, ọnọdụ na asụsụ dị iche iche. Kaosinadị, ihe odide ndị a chịkọtara n'ime narị afọ 1600 niile jikọrọ ọnụ n'ịdị n'otu na-enwetụbeghị ụdị ya, na-egosi anyị eziokwu nke Chineke na nzọpụta nke anyị na Kraịst.
Ọ bụ Baịbụl bụ akwụkwọ ndị e dere n’oge ochie. Dịka onye nkụzi bekee nke ụlọ akwụkwọ sekọndrị, achọtala m ndị edemede dịka Shakespeare, Hemingway, Mehlville, Twain, Dickens, Orwell, Steinbeck, Shelley, na ndị ọzọ siri ike nghọta zuru oke na-enweghị opekata mpe ihe ọmụma Akwụkwọ Nsọ. Ha na-ezokarị aka na Bible, asụsụ nke Akwụkwọ Nsọ na-agbanyekwa mkpọrọgwụ na echiche na ihe odide nke akụkọ ntolite na ọdịbendị anyị.
N’ikwu okwu banyere akwụkwọ na ndị ode akwụkwọ, ọ dị mkpa iburu n’uche na akwụkwọ izizi e bipụtara n’igwe obibi akwụkwọ nke Gutenberg bụ Bible. Ọ bụ 1400, tupu Columbus amalite njem n'oké osimiri na-acha anụnụ anụnụ na narị afọ ole na ole tupu ndị America amalite ịchị. Baịbụl ka bụ akwụkwọ a kacha ebipụta taa. N’agbanyeghi na edere ya ogologo oge tupu asusu bekee abia, ndu na asusu ndi n’asu asusu bekee e juwo ya aka n’iru rue mgbe ebighi ebi.