კათოლიკური მორალი: თავისუფლების შედეგები და კათოლიკური არჩევანი ცხოვრებაში

ბატიტადში ჩაძირული ცხოვრებით ცხოვრება ჭეშმარიტი თავისუფლებით ცხოვრობს. უფრო მეტიც, ნეტარებით ცხოვრება ამ ჭეშმარიტ თავისუფლებას იწვევს. ეს ერთგვარი ციკლური მოქმედებაა ჩვენს ცხოვრებაში. ჭეშმარიტი თავისუფლება გვახსნის ნეტარებას და ნეტარი ხალხი გვავსებს უფრო მეტ თავისუფლებას მათ აღმოჩენასა და ცხოვრებას.

ბოლოს და ბოლოს, რას ნიშნავს თავისუფლება? ძალიან ხშირად ჩვენ "თავისუფლებას" ვუკავშირებთ "თავისუფალ ნებას". ჩვენ ვფიქრობთ, რომ თავისუფლები ვართ, როდესაც ვაკეთებთ იმას, რაც გვინდა, როცა გვინდა, რადგან გვინდა. დღეს მრავალ კულტურას განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ადამიანის თავისუფლებას და ადამიანის უფლებებს. მაგრამ ეს ყურადღება ასე მარტივად მივყავართ ცრუ გრძნობას, თუ რა არის სინამდვილეში თავისუფლება.

რა არის თავისუფლება? ჭეშმარიტი თავისუფლება არ არის იმის უნარი, რომ გავაკეთოთ ის, რაც ჩვენ გვინდა; უფრო მეტიც, ეს არის უნარი გავაკეთოთ ის, რაც უნდა. ჭეშმარიტი თავისუფლება შეგნებულ არჩევანში გვხვდება, რომ შეასრულოთ ღვთის ნება და, ამ ნებისყოფის გათვალისწინებით, ვიცხოვროთ ჩვენი ღირსების შესაბამისად.

მართალია, ღმერთმა მოგვცა თავისუფალი ნება. ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, რომ ვიცოდეთ სიმართლე და სიკეთის სიყვარულის სურვილი. ამიტომ ჩვენ ნიჭიერი ვართ იმის ცოდნით, რომ გავაკეთოთ ჩვენი ზნეობრივი არჩევანი და განსხვავებით ყველაზე მაღალი ცხოველებიც კი. ეს უნარები არის წმინდა საჩუქრები, რომლებიც გულზე მიდის, თუ ვინ ვართ. გონება და ისინი განგვასხვავებენ ყველა ქმნილებას. მაგრამ ეს წერტილი ძალიან გასაგები უნდა იყოს: მხოლოდ ჩვენი ინტელექტისა და თავისუფალი ნების სწორად განხორციელებისას მივაღწევთ ადამიანის ავთენტურ თავისუფლებას. საპირისპირო ასევე მართალია. როდესაც ჩვენ თავისუფალი ნებისყოფას ვიცავთ ცოდვას, ჩვენ ცოდვის მონები გავხდებით და ჩვენი ღირსება სასტიკად კომპრომეტირდება.

მორალური გადაწყვეტილების მიღებისას მრავალი ფაქტორი მოქმედებს ჩვენი არჩევანის მორალის განსაზღვრაში. კატეხიზმი განსაზღვრავს ხუთი ფაქტორს, რამაც შეიძლება გაზარდოს ან შეამციროს დანაშაული, რაც ჩვენ გვაქვს: 1) უცოდინრობა; 2) იძულება; 3) შიში; 4) ფსიქოლოგიური ფაქტორები; 5) სოციალური ფაქტორები. თითოეულ ამ ფაქტორს შეუძლია პოტენციურად დაგვიბნიოს, რითაც ხელს უშლის სწორად მოქმედების უნარს.

მაგალითად, წარმოიდგინეთ სიტუაცია, როდესაც ადამიანი უზნეოდ იქცევა, რადგან მათზე გავლენის მოხდენა შეუძლებელია. ალბათ, ისინი სავსეა ასეთი შიშით, რომ რეაგირებენ ამ შიშისგან და მოქმედებენ მორალური კანონის საწინააღმდეგოდ. შიშმა შეიძლება ადვილად გაუგებროს ადამიანი და შეცდომაში შეიყვანოს, რასაც ცუდი ზნეობრივი არჩევანისკენ მივყავართ. ან მაგალითად, ავიღოთ ის ადამიანი, რომელსაც არასოდეს მოუტანია სარგებლის მოტანა, თუ ნათლად ახსნა ღვთის ნება, სამაგიეროდ, მთელი ცხოვრების განმავლობაში ისინი გაიზარდა გარემოში, რომელიც "ქადაგებდა" საპირისპირო მორალურ ღირებულებას. ისინი ჭეშმარიტად მორალური ჭეშმარიტების უმეცარნი იყვნენ და ამიტომ უგულებელყოფდნენ იმ ფაქტს, რომ მათი ზოგიერთი მოქმედება ეწინააღმდეგებოდა მორალურ კანონს.

ორივე ამ სიტუაციაში ადამიანს შეუძლია იმოქმედოს ღვთის ნების საწინააღმდეგოდ. ამავე დროს, მათი კონტროლის მიღმა ფაქტორების გამო, ისინი შეიძლება სრულად არ იყვნენ პასუხისმგებელნი თავიანთ არასწორ არჩევანზე. საბოლოოდ, ღმერთი ერთადერთია, რომელმაც იცის ყველა დეტალი და მოაგვარებს მას.

თუ გვინდა, რომ ვიყოთ ნამდვილად თავისუფალი და თუ გვინდა კარგი არჩევანის გაკეთება ცხოვრებაში, უნდა ვეცადოთ, რომ გავთავისუფლდეთ იმ ზეწოლებისა და ცდუნებებისგან, რაც ამ ფაქტორებმა ჩვენზე დააწესეს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენ უნდა ვეცადოთ, რომ ვიყოთ სრულად გაცნობიერებული ჩვენს წინაშე მორალური გადაწყვეტილებებისგან, განთავისუფლდეთ უგულებელყოფისგან, შიშისგან და იძულებისაგან და გვესმოდეს და გადავლახოთ ნებისმიერი ფსიქოლოგიური ან სოციალური გავლენა, რამაც შეიძლება ღრუბელი შეიტანოს ჩვენი გადაწყვეტილების მიღების პროცესში.

ამ თემებზე მეტი იქნება ნათქვამი შემდეგ თავებში. ახლა მხოლოდ მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ ზოგჯერ ჩვენ სრულ პასუხისმგებლობას არ ვიღებთ ჩვენ მიერ მიღებულ არასწორ გადაწყვეტილებებზე, თუნდაც ის, რომ არასწორი გადაწყვეტილება თავად ინარჩუნებს თავის მორალურ ხასიათს, როგორც კარგი ან ცუდი. ჩვენ სრულყოფილად უნდა ვიცოდეთ ჩვენი მორალური გადაწყვეტილების მიღების პროცესში ჩართული ფაქტორები და, შესაბამისად, ბოროტებას ბოროტებას ვირჩევთ. ჩვენი კარგი არჩევანის საშუალებით, ჩვენ განვიცდით და ვზრდით იმ ჭეშმარიტ თავისუფლებას, რომელსაც გვეძახიან, და ასევე ვზრდით იმ ღირსებას, რაც მოგვცა ჩვენთვის, როგორც ღვთის საყვარელმა შვილებმა.