Aiga o lona uiga "filifilia" i tagata Iutaia

Fai mai le talitonuga o tagata Iutaia, o tagata Iutaia ua filifilia ona ua latou filifilia e faʻailoa atu le manatu o se tasi atua ua iloa i le lalolagi. Na amata uma lava ia Aperaamo, o la latou mafutaga ma le Atua na masani lava ona faʻauigaina i ni auala se lua: pe na filifilia e le Atua ia Aperaamo e faʻasalalau le manatu o le monotheism, pe sa filifilia e Aperaamo le Atua i mea uma na faʻaaloalo i ona aso. Peitai, o le manatu o le "filifiliga" o lona uiga o Aperaamo ma ana fanau na nafa ma le faasoaina atu o le afioga a le Atua i isi.

Le faiā a le Atua ma Aperaamo ma tagata Isaraelu
Aisea e faia ai e le Atua ma Aperaamo lenei faʻailoga faʻapitoa i le Torah? E le fai mai le tusitusiga. E mautinoa lava e leai ona o Isaraelu (na mulimuli ane lauiloa o tagata Iutaia) o se malo malosi. O le mea moni, fai mai le Teuteronome 7: 7: "E le ona o lou toʻatele na filifilia oe e le Atua, e moni o oe o le aupito itiiti o tagata."

E ui lava o se malo e toʻatele le au fitafita tumau atonu o se filifiliga sili ona talafeagai e faʻasalalau le afioga a le Atua, ae o le manuia o tagata malolosi, e mafua i lona malosi ae le o le mana o le Atua. manatu e mafai ona vaʻaia e le gata i le ola pea o tagata Iutaia e oʻo mai i le taimi nei, ae faʻapea foi ma le aʻafia o talitonuga o le faʻaKerisiano ma isalama, e faʻaosofia uma e le talitonuga Iutaia i le tasi Atua.

Mose ma le Mauga o Sinai
O le isi itu o le filifiliga e faasino ile taliaina o le Torah e Mose ma tagata Isaraelu i luga o le Mauga o Sinai. Mo lenei mafuaʻaga, tagata Iutaia e taulotoina se faʻamanuiaga e taʻu Birkat HaTorah ae le i faitauina e le rabi poʻo se isi tagata mai le Torah i taimi o sauniga. O se laina mai le faʻamanuiaga o loʻo faʻamatalaina ai le manatu i filifiliga ma fai mai: "Viia oe, Adonai lo tatou Atua, Pule Silisiliese o le lalolagi, mo le filifilia o tatou mai malo uma ma le foaʻiina mai ia i tatou o le Torah a le Atua." E i ai le vaega lona lua o le faʻamanuiaga o loʻo faitauina pe a maeʻa le faitauina o le Torah, ae e le o faasino i le filifiliga.

Leaga faʻamatalaina o le filifiliga
O le manatu o filifiliga e masani ona malamalama sese i ai e le o ni Iutaia e avea o se taʻutaʻuga sili atu poʻo le faʻailoga tagata. Ae o le talitonuga o tagata Iutaia o le au filifilia e leai lava se mea e faia ai ma le ituaiga po o le ituaiga. E moni lava, e leai se mea a le filifiliga i le tuuga e talitonu tagata Iutaia o le Mesia e tupuga mai ia Ruta, o le fafine Moapi na liliu i le lotu Iutaia ma o lona tala o lo o tusia i le Tusi Paia "Tusi a Ruta".

E le talitonu Iutaia i le avea ma sui o tagata filifilia faʻaalia ni taleni faʻapitoa ia i latou pe faʻalelei ia i latou nai lo se isi lava. I luga o le autu o filifiliga, o le Tusi a Amosa ua sili atu ona taua: “Na o oe na filifilia mai aiga uma o le lalolagi. O le mea lea ua ou valaʻauina ai oe e faʻamatala uma au amioletonu "(Amosa 3: 2). I lenei auala, o tagata Iutaia ua valaauina e avea ma "malamalama mo malo" (Isaia 42: 6) faia o mea lelei i le lalolagi e ala i gemilut hasidim (amioga alofa-agalelei) ma tikkun olam (toe faaleleia le lalolagi). Ae ui i lea, e toatele tagata Iutaia o aso nei latou te lagona le le mautonu i le faaupuga "tagata filifilia". Masalo ona o mafuaʻaga tutusa, Maimonides (o se faifilosofia Iutaia tuai ona faʻataʻitaʻi) sa le lisiina i lana 13 Basic Principles of the Jewish Faith.

Manatu ile filifiliga o gaioiga ese a Iutaia
O le tolu lapoʻa tele a le faa-Iutaia: Reformed Judaism, Conservative Judaism and Orthodox Judaism e faamatalaina ai le manatu o tagata filifilia i auala nei:

O le Toe Fuataʻiga o le Lotu Iutaia e vaʻai i le manatu o Tagata Filifilia o se faʻatusa o filifiliga tatou te faia i o tatou olaga. O tagata Iutaia uma, o Iutaia e ala i le filifiliga i tagata taʻitoʻatasi e tatau ona faia se faʻaiuga, i se taimi oo latou olaga, tusa pe latou te mananaʻo pe latou te ola i tagata Iutaia. E pei lava ona filifili le Atua e ave le Torah ia Isaraelu, e ao foi i tagata Iutaia o ona po nei ona filifili pe latou te manaʻo e fai se faiā ma le Atua.
Conservative Judaism vaai i le manatu o filifiliga o se tofi tulaga ese lea e mafai ai e tagata Iutaia ona ofi i se mafutaga ma le Atua ma faia suiga i le lalolagi e ala i le fesoasoani e fausia se sosaiete agaalofa.

O le lotu Iutaia Orthodox e manatu i le manatu o tagata filifilia o se valaau faaleagaga e fusia ai tagata Iutaia i le Atua e ala i le Torah ma le mizvot, lea na faatonuina ai tagata Iutaia e avea ma se vaega o o latou olaga.