O le a le mea e talitonu ai Sikh?

Sikhism o le lona lima sili ona tele lotu i le lalolagi. O le lotu Sikh o se tasi foi o lotu e sili ona lata mai ma e na o le 500 tausaga talu ona iai. E tusa ma le 25 miliona tagata Sikh e nonofo i le lalolagi atoa. E nonofo le au Sikh i le toeititi o atunuʻu tetele uma. E tusa ma le afa miliona tagata Sikh e nonofo i le Iunaite Setete. Afai o oe o se fou i le Sikhism ma e fia iloa e uiga i le Sikhs talitonu, o nisi nei o fesili masani ma tali e uiga i le lotu Sikh ma talitonuga Sikhism.

O ai na faavaeina le Sikhism ma afea?
Na amata le Sikhism i le vaitaimi o le TA 1500 i le itu i matu o Punjab anamua, lea ua avea nei ma vaega o Pakistan. Na afua mai i aʻoaʻoga a Guru Nanak o le na teena filosofia a le sosaiete Hindu na ia ola aʻe ai. O le musu e auai i sauniga faa Hindu, sa ia finau faasaga i le caste system ma folafola le tutusa o tagata soifua. O le taʻusalaina o le tapuaʻiga i temoni ma atua fafine, na avea ai Nanak ma tagata faimalaga. Na alu atu mai lea nuu i lea nuu, sa ia usuina le viiga o le Atua e toatasi.

O le a le talitonuga a tagata Sikh e uiga i le Atua ma foafoaga?
Sikhs talitonu i se tasi foafoa o ia e le mavavaeeseina mai foafoaga. Vaega ma sui faʻasologa, o le tufuga o loʻo i ai i totonu o foafoaga e salalau solo ma sosolo i itu uma o mea uma. O le tufuga e matamata ma vaʻaia foafoaga. O le auala e iloa ai le Atua e ala i le foafoaga ma ala i le mafaufau loloto i totonu o le amio Atua o le faʻaalia o ia lava e fesoʻotaʻi ma le le faʻamatalaina ma le faʻatapulaʻaina, foafoaina le gataʻu iloa e Sikhs o Ik Onkar.

E Talitonu Sikhs i Perofeta ma le Au Paia?
O le sefulu tagata faʻavaeina o le Sikhism e manatu i ai Sikhs o ni aliʻi faʻaleagaga poʻo le au paʻia. Na tofu sao i latou i le Sikhism i ni auala tulaga ese. Tele o tusitusiga a Guru Granth o loʻo fautua i le tagata e fia malamalama faʻaleagaga e saili le faʻatasiga a le au paʻia. Fai mai le au Sikhs o tusitusiga paia a Granth o lo latou Guru faavavau ma o le mea lea o le paia, poʻo le taʻiala, o lona aʻoaʻoga o le auala lea o le faʻaolaina faaleagaga. O le faʻamalamalamaina e taʻua o se tulaga faʻafiafiaina o le iloaina o se tasi fesoʻotaʻiga i totonu o le Atua ma le foafoa ma mea uma na faia.

E Talitonu Sikhs i se Tusi Paia?
O le Sacred Tusitusiga Paia o le Sikhism e masani ona lauiloa o Siri Guru Granth Sahib. O le Granth o se voluma o tusitusiga o loʻo iai 1430 Ang (vaega poʻo itulau) o solo solo tusia i le raag, o le masani Initia sisitema o 31 musika fua. Guru Granth Sahib o loʻo tuʻufaʻatasia mai tusitusiga a Sikh, Hindu ma Muslim Gurus. O le Granth Sahib na tatalaina aloaia e avea ma Guru o tagata Sikh e faʻavavau.

E Talitonu Sikhs i le Tatalo?
O le tatalo ma le mafaufau loloto o se vaega taua o le Sikhism talafeagai e faʻaititia ai le aʻafiaga o le tupe ma fusia ai le agaga i le atua. Uma e faʻatinoina, le leoa pe leotele foi, taʻitoʻatasi ma i kulupu. I le Sikhism, tatalo e faia le ituaiga o filifilia fuaiupu mai tusitusiga paia Sikh e faitau i aso uma. O le manatunatu loloto e maua i le taʻua soo o se upu poʻo se fuaitau mai tusitusiga paia.

E Talitonu Sikhs i le Tapuaʻi i tupua?
Sikhism aʻoaʻo se talitonuga i se uiga faʻalelagi e leai sona faʻapitoa foliga poʻo se foliga, e faʻaalia ia lava i soʻo se toʻatele o ituaiga o soifuaga. E teteʻe le Sikhism i le tapuaʻi i ata ma faʻailoga e avea ma taulaʻiga mo soʻo se itu o le Atua ma e le faʻasino i se faʻatulagaga o tupua poʻo atua fafine.

E Talitonu Sikhs i le Alu i le Lotu?
O le igoa saʻo mo le Sikh nofoaga o tapuaiga o Gurdwara. E leai se aso faʻapitoa faʻapitoa mo sauniga tapuaʻi Sikh. Fonotaga ma le faasologa ua fuafuaina mo le faafaigofieina o le aulotu. Afai e lava le telē o le lesitala, e mafai ona amata sauniga amata a le Sikh i le amataga o le 3am ma faʻaauau seʻia oʻo i le 21pm. I taimi faʻapitoa, e tautua le tautua i le po atoa seʻia oʻo mai le tafa o ata. O le gurdwara e matala i tagata uma tusa lava poʻo le a le caste, talitonuga poʻo le lanu. Tagata asiasi i le gurdwara e manaʻomia le ufiufi o latou ulu ma aveese o latou seevae ma atonu e leai ni tapaa ava malosi i luga o latou tagata.

E Talitonu Sikhs i le Papatisoina?
I le Sikhism, o le tutusa o le papatisoga o le Amrit toe fanau sauniga. Sikh amataina inu se elixir saunia ma suka ma vai fefiloi ma se pelu. O le au amata na malilie e tuu o latou ulu ma motusia sootaga i lo latou olaga muamua i se faatusa foliga o le siilima ia latou tupe. Amataina mulimulitaʻi i le saʻo tulafono laiti o le faʻaleagaga ma faʻalelalolagi amio mama e aofia ai le ofuina o faʻailoga e fa o le faʻatuatua ma le taofiofia o lauulu uma o loʻo tumau e faʻavavau.

E Talitonu Sikhs i le Folafola?
Sikhs aua neʻi liua pe taumafai e faʻaliliu latou o isi faʻatuatuaga. O tusitusiga paia a Sikh o loʻo taua ai ni sauniga lotu le aoga, ma unaʻiina le tagata tapuaʻi, tusa lava poʻo le a le faʻatuatua, ia iloa le loloto ma le moni faʻaleagaga uiga o le tapuaiga taua nai lo naʻo le mataʻituina o sauniga. I le tala faasolopito, na puipuia e le Sikhs tagata sauaina i lalo o le faamalosia o le liua. O le lona iva o Guru Teg Bahadar na osi lona soifua e fai ma sui o tagata Hinitū na faʻamalosi ona liliu i le lotu Isalama. O le Gurdwara poʻo le Sikh nofoaga o tapuaiga e matala i tagata uma tusa lava poʻo le a le faʻatuatua. Sikhism fusi soo se tasi tusa lava poʻo le caste lanu poʻo talitonuga e manaʻo e liliu i le Sikh olaga e ala i filifiliga.

E Talitonu Sikhs i le Sefuluai?
I le Sikhism, o le sefuluaʻi e taʻua o Das Vand poʻo lona sefulu o tupe maua. E mafai e Sikhs ona faia Das Vand o ni mea tau tupe poʻo ni auala eseese e tusa ai ma a latou auala, e aofia ai meaalofa o mea totino a le nuʻu ma tautua e faʻamanuiaina ai le sosaiete a Sikh poʻo isi.

E Talitonu Sikhs i le Tiapolo po o Temoni?
O le tusitusiga Sikh, Guru Granth Sahib, e faʻasino i temoni o loʻo taʻua i tala Vedic e tele lava mo faʻataʻitaʻiga. E leai se talitonuga i le Sikhism e taulai atu i temoni po o temoni. O aʻoaʻoga a Sikh e taulaʻi ile mafaufau ma lona aʻafiaga ile agaga. Faʻamalieina i le le taofiofia manatu faʻapito e mafai ai ona faia se agaga i lalo o temoni faatosinaga ma malo o le pogisa o loʻo nofo i se tasi malamalama.

O le a le mea e talitonu ai tagata Sikh i le olaga a sau?
Transmigration o se taatele autu i le Sikhism. E faimalaga le agaga i le tele o olaga i se faʻavasegaga tumau o le fanau mai ma le oti. O olaga uma o le agaga e tatau ona i ai i faʻataʻitaʻiga o gaioiga ua tuanaʻi ma e lafoina i totonu o le tele o malo o le malamalama ma vaʻalele o le mataala. I le Sikhism, o le aʻoaʻoga o le faʻaolaina ma le tino ola pea o le malamalama ma le faʻasaʻolotoina mai lagona o le mafaufau ina ia faʻamutaina fesoʻotaʻiga taofi ma fesoʻotaʻi ma le Atua.