וואויל אננא קאַטערין עמעריקק: באַלוינונג און שטראָף אין די וילעמ האַבאָ
וואויל אננא קאַטערין עמעריקק: באַלוינונג און שטראָף אין די וילעמ האַבאָ
אין די פאלגענדע וויזשאַנז אננא Katharina Emmerich איז געווען געפירט דורך וואויל ניקאַלאַס פון Flùe. אי ן יא ר 1819 , אי ן דע ר נאכ ט פאר ן 9 ט ן זונטיק , נאכ ן שבועות , חזר ט זי ך ד י דערצײלונ ג פו ן דע ר בשורה , װעג ן דע ם חתונ ה באנקעט . כ׳האב געזען דעם ברוך קלאוז, א גרויםער זקן, מיט האר װי זילבער ארומגערינגלט מיט א נידעריקע שײנענדיקער קרוין מיט טײערע שטײנער. ע ר הא ט געהאלט ן א קרוינ ע פו ן טײער ע שטײנער , ע ר הא ט געטראג ן א שנײ־פארב ט העמד , א לאנגע ר קנעכל . כ׳האב אים געפרעגט פארװאם אנשטאט קרײטלעך האט ער אין די הענט בלויז א שימערנדיקע קרוין. ע ר הא ט דא ן אנגעהויב ן רעד ן קונציק ט או ן ערנסט , װעג ן מײ ן טוי ט או ן מײ ן צוקונפט . ער האָט מיר אויך געזאָגט, אַז ער וויל מיך פירן צו אַ גרויסע חתונה. ער האָט מיר אַרויפגעטאָן די קרוין אויפן קאָפּ און איך בין מיט אים געשוועבן הויך. מי ר זײנע ן ארײ ן אי ן א פאלא ץ אויפגעהאנגע ן אי ן דע ר לופט . ד א הא ב אי ך געדארפ ט זײ ן א כלה , אבע ר אי ך הא ב זי ך געשעמט , או ן דערשראקן . אי ך הא ב ניש ט געקענ ט פארכאפ ן ד י לאג ע הא ב אי ך געפיל ט אי ן א שטארק ע פארלעגנהײט . אין פּאַלאַץ איז געווען אַן אומגעוויינלעכע און ווונדערלעך חתונה פּאַרטיי. ע ס הא ט אויסגעזע ן , א ז אי ך הא ב געמוז ט נעמע ן או ן זע ן אי ן ד י באטייליקטע ר ד י פארטרעטע ר פו ן אל ע געזעלשאפטלעכ ע באדינגונגע ן או ן מדרג ה פו ן דע ר וועלט , או ן ווא ס ז ײ האב ן געטא ן צו ם גוט ן או ן שלעכטם . למשל, דער פּאָפּע וואָלט האָבן רעפּריזענטיד אַלע די פּאָפּעס פון געשיכטע, די בישאַפּס פאָרשטעלן דאָרט, אַלע די בישאַפּס פון געשיכטע, אאז"ו ו. אין ערשטן האָט מען געשטעלט אַ טיש פֿאַר די רעליגיעזע, וואָס האָבן זיך באַטייליקט אינעם חתונה־באַנקעט. איך האָב געזען דעם פּאָפּע און די בישאַפּס זיצן מיט זייערע פּאַסטעראַלן און אָנגעגורט מיט זייערע קליידער. מיט זיי פילע אנדערע רעליגיעזע פון הויך און נידעריק ראַנג, אַרומגערינגלט מיט אַ כאָר פון ברוך און קדושים פון זייער ייחוס, זייער אבות און פּאַטראָן, וואָס האָבן אַקטאַד אויף זיי, געמשפט, ינפלואַנסט און באַשלאָסן. ב ײ דע ם טיש ל זײנע ן אוי ך געװע ן רעליגיעז ע חתונות , פו ן דע ם אײדעלסט ן ראנג , או ן אי ך בי ן פארבעטן , זיצ ן צװיש ן ז ײ , װ י זײער ע גלייכ ע מי ט מײ ן קרוין . איך האָב דאָס געטאָן טראָץ איך האָב זיך זייער פאַרשעמט. ד י דאזיק ע זענע ן ניש ט געװע ן אמת ע לעבעדיק ע או ן האב ן ניש ט געהא ט קײ ן קרוינען . זינט איך האָב זיך געשעמט, האָט געטאָן אין מײַן אָרט ווער עס האָט מיך פֿאַרבעטן. די מאכלים אויפן טיש זענען געווען סימבאלישע געשטאלטן, נישט קיין ערדישע מאכלים. איך האב פארשטאנען צו וועם אלעס געהערט און איך האב געלייענט אין אלע הערצער. הינטע ר דע ם עסצימער , זענע ן געװע ן פי ל אנדער ע צימער ן או ן זאל ן פו ן אלערל ײ סארטן , אי ן װעלכ ע אנדער ע מענטש ן זײנע ן ארײנגעקומע ן או ן זי ך אפגעשטעלט . אַ סך פֿון די רעליגיעזע האָט מען אַרויסגעטריבן פֿונעם חתונה טיש. זיי האבן נישט דיזערווינג פון סטייינג ווייַל זיי האָבן מינגגאַלד מיט די לייטיק און האט געדינט זיי מער ווי די קהילה זיך. מע ן הא ט ז ײ צוערש ט באשטראפט , דא ן אראפגענומע ן פו ן טיש , או ן זי ך פאראײניק ט אי ן אנדער ע צימער ן נאענ ט אדע ר װײט . די צאל צדיקים איז געבליבן זייער קליין. דאָס איז געווען דער ערשטער טיש און די ערשטע שעה, די רעליגיעז זענען אַוועק. דא ן אי ז געגרײ ט געװאר ן א ן אנדע ר טיש , ב ײ װעלכ ן אי ך בי ן זי ך ניש ט אװעקגעזעצ ט נא ר געבליב ן צװיש ן ד י צוקוקער . דער וואויל קלאוז האט שטענדיק געשוועבט איבער מיר צו העלפן מיר. ס׳איז געקומען אַ סך. פון עמפּעראָרס, מלכים און שרים. ז ײ האב ן זי ך אװעקגעזעצ ט ב ײ דע ם צװײט ן טיש , װא ם הא ט זי ך באדינט , פו ן אנדער ע גרוים ע גבירים . אוי ף דע ם טיש ע האב ן זי ך באװיזן , ד י קדושים , מי ט זײער ע אבות . עטלעכע רעגענטן גענומען אינפֿאָרמאַציע פון מיר. איך איז געווען דערשטוינט און קלאַוס שטענדיק געענטפערט פֿאַר מיר. זיי זענען נישט געזעסן לאנג. ס׳רובֿ געסט האָבן געהערט צו דעם זעלבן מין און זייערע מעשׂים זײַנען געווען ניט גוט, נאָר שוואַך און צעטומלט. פי ל זײנע ן אפיל ו ניש ט געזעס ן בײ ם טיש ׳ או ן מע ן הא ט גלײ ך ארויסגעפיר ט .
דא ן הא ט זי ך באוויז ן דע ר טיש ל פו ן א בעזונדער ן איידעלע , או ן אי ך הא ב געזע ן צװיש ן אנדער ע ד י פרומע ע פרויע ן פו ן דע ר משפחה . דערנאָך האָט זיך באַוויזן דער טיש פֿון די רײַכע בורזשואזע. איך קען נישט זאָגן ווי מיאוס עס איז געווען. מע ן הא ט מע ן ד י מערסט ע ארויסגעטריב ן או ן מי ט זײער ע אײדעל ע חברי ם זײנע ן ז ײ אריבערגעפיר ט געװאר ן אי ן א לא ך פו ל מי ט מיסט , װ י אי ן קאנאליזאציע . אן אנדער טיש האט זיך באװיזן אין א גוטן צושטאנד, װאו זײנען געזעםן אלטע, אויפריכטיקע בורזשואזע און פויערים. ע ס זײנע ן געװע ן פי ל גוט ע מענטשן , אפיל ו מײנ ע קרובי ם או ן באקאנטע . כ׳האב דערקענט צװישן זײ אויך מײן פאטער און מײן מוטער. דעמאל ט האב ן זי ך אוי ך באוויז ן ד י קינדע ר פו ן ברודע ר קלאוז , טאק ע גוט ע או ן שטארק ע מענטשן , װא ס האב ן געהער ט צ ו דע ם אויסגעשפראכענע ם מיטלשטאנד . געקומע ן ד י ארעמ ע או ן לאמע , צװיש ן װעלכ ע ע ם זײנע ן געװע ן א ס ך חסידים , אבע ר אוי ך שלעכט ע מענטשן , װא ס מע ן הא ט צוריקגעשיקט . איך האב געהאט אסאך צו טאן מיט זיי. ווען די סעודות פון די זעקס טישן זענען געווען איבער, האָט דער הייליקער מיך אַװעקגענומען. ער האָט מיך געפירט צו מיין בעט, פון וועלכן ער האָט מיך גענומען. איך בין געווען זייער אויסגעמאטערט און אומבאוואוסטזיין, איך האב זיך נישט געקענט רירן אדער אויפוועקן, איך האב נישט געגעבן קיין סימנים, איך האב געפילט ווי איך בין פאראליזירט. דער וואויל קלאוז האט זיך מיר באוויזן בלויז איין מאל, אבער זיין באזוך האט געהאט א גרויסע באדייט אין מיין לעבן, אפילו אויב איך קען עס נישט פארשטיין און איך ווייס נישט די גענוי סיבה דערפאר.
די גיהנום
פו ן גיהנום , הא ט אננא ק טארינא , געהא ט ד י פאלגנדיק ע זעאונג : װע ן אי ך הא ב זי ך אנגעכאפ ט פו ן פי ל װײטיק ן או ן קראנקײטן , בי ן אי ך געװאר ן אמת ע פחדן־מאכ ט או ן זיפצן . גאָט אפֿשר ער קען האָבן געבן מיר נאָר אַ שטיל טאָג. איך לעב ווי אין גיהנום. איך האב דעמאלט געהאט א שווערע תוכחה פון מיין פירער, וואס האט צו מיר געזאגט:
"צו מאַכן זיכער אַז איר טאָן ניט פאַרגלייַכן דיין צושטאַנד מער אַזוי, איך טאַקע ווילן צו ווייַזן איר גענעם." דאָס האָט מיך געפֿירט צו די ווייַט צפון, אויף די זייַט ווו די ערד איז סטיפּער און דאַן די ווייַטקייט פֿון דער ערד. איך האָב באַקומען דעם רושם אַז איך געקומען צו אַ שרעקלעך אָרט. אראפגענידערט דורך די פּאַטס פון אַן אייז מדבר, אין אַ געגנט העכער די האַלבקייַלעך פון דער ערד, פון די נאָרדערן טייל פון דער זעלביקער. דער וועג איז וויסט און ווען איך געגאנגען עס איך באמערקט אַז עס איז געווארן דאַרקער און ייסער. נאָר רימעמבערינג וואָס איך געזען איך פילן מיין גאַנצן גוף ציטערן. עס איז געווען אַ לאַנד פון ינפאַנאַט צאָרעס, ספּרינגקאַלד מיט שוואַרץ ספּאַץ, דאָ און דאָרט קוילן און דיק רויך רויז פון דער ערד; אַלץ איז געווען אלנגעוויקלט אין אַ טיף פינצטערניש, ווי אַן אייביק נאַכט. די פרומע מאָנאַשקע איז דערנאָך געוויזן, אין אַ גאַנץ קלאָר זעאונג, ווי יאָשקע, גלייך נאָך זיין צעשיידונג פון דעם גוף, אַראָפּגיין אין לימבאָו. צום סוף איך געזען אים (די האר), פּראַסידינג מיט גרויס ערלעכקייט צו די צענטער פון דער תהום און אַפּראָוטשינג גענעם. עס האט די פאָרעם פון אַ דזשייגאַנטיק שטיין, ילומאַנייטאַד דורך אַ שרעקלעך און שוואַרץ מעטאַלליק ליכט. א ריזיק פינצטער טיר געדינט ווי אַן אַרייַנגאַנג. עס איז געווען באמת שרעקלעך, פֿאַרמאַכט מיט באָלץ און ינקאַנדעסאַנט באָלץ וואָס סטימיאַלייטאַד אַ גרויל. פּלוצלינג איך געהערט אַ ברום, אַ כידיאַס שרייַען, די טויערן זענען געעפנט און אַ שרעקלעך און בייז וועלט ארויס. די וועלט קאָראַספּאַנדז די גענוי פאַרקערט פון די הימלישע ירושלים און די קאַונטלאַס באדינגונגען פון בעאַטיטודעס, די שטאָט מיט די מערסט דייווערס גאַרדענס, פול פון ווונדערלעך פרוכט און בלומען, און די הייזער פון די הייליקע. אַלץ וואָס איז געווען באוויזן צו מיר איז געווען די פאַרקערט פון גרעסטער. אַלץ געטראגן דעם צייכן פון קללה, פון ווייטיק און צאָרעס. אין הימלישע ירושלים אַלץ ארויס מאַדאַלד דורך די פּערמאַנאַנס פון די וואויל און אָרגאַניזירט לויט די סיבות און באציונגען פון די ינפאַנאַט שלום פון אייביק האַרמאָניע; דאָ אַנשטאָט אַלץ אויס אין דיסקרעפּאַנסי, אין דישאַרמאָני, געטובלט אין כּעס און פאַרצווייפלונג. אין הימל איר קענען באַטראַכטן די שיין און קלאָר ינדיסקרייבאַבאַל בנינים פון פרייד און אַדאָראַטיאָן, דאָ אַנשטאָט די פּונקט פאַרקערט: קאַונטלאַס און בייז פּריזאַנז, קאַווערנז פון צאָרעס, פון קללה, פון פאַרצווייפלונג; דאָרט אין גאַניידן עס זענען די מערסט ווונדערלעך גאַרדענס פול פון פרוכט פֿאַר אַ געטלעך מאָלצייַט, דאָ כייטפאַל דיזערץ און סוואָמפּס פול פון צאָרעס און פּיינז און אַלע די מערסט שרעקלעך ימאַדזשאַנאַבאַל. צו ליבע, קאַנטאַמפּליישאַן, פרייד און גליק, טעמפלען, מזבחות, קאַסאַלז, סטרימז, ריווערס, לאַקעס, ווונדערלעך פעלדער און די ברוך און כאַרמאָוניאַס קהל פון סיינץ, דער שפּיגל איז ריפּלייסט אין גענעם קעגן די פרידלעך מלכות פון גאָט, די רענדינג, אייביק. מחלוקת פון די פאַרשילטן. אַלע מענטשלעך ערראָרס און ליגט געווען קאַנסאַנטרייטאַד אין דעם זעלבן אָרט און ארויס אין קאַונטלאַס רעפּראַזאַנטיישאַנז פון צאָרעס און ווייטיק. גאָרנישט איז געווען רעכט, עס איז געווען קיין ריאַשורינג געדאַנק, ווי אַז פון געטלעך יושר.
דערנאָך האָט זיך פּלוצעם עפּעס געביטן, די טירן האָבן געעפֿנט דורך די מלאכים, עס איז געווען אַ קאָנפליקט, אַנטלויפן, זילזולים, געשרייען און טענות. איינציקע מלאכים האבן באזיגט גאנצע מחנות פון בייזע גייסטער. אַלעמען האט צו דערקענען יאָשקע און דינען. דא ס אי ז געװע ן ד י יסורי ם פו ן ד י פארשאלטענע . א גרויםע ר צא ל פו ן ז ײ זײנע ן געװע ן אײנגעקניט ן אי ן א קרײ ז ארו ם ד י אנדערע . אין צענטער פון דעם טעמפּל איז געווען אַ תהום שראַודיד אין פינצטערניש, לוסיפער איז טשיינד און ארלנגעווארפן ווי אַ שוואַרץ פארע רויז. אזעלכע געשעענישן זענען פארגעקומען נאך געוויסע געטליכע געזעצן.
אויב איך בין נישט טעות, איך פּעלץ אַז לוסיפער וועט זיין באפרייט און זיין קייטן אַוועקגענומען, פופציק אָדער זעכציק יאר איידער די 2000 ס אַד, פֿאַר עטלעכע מאָל. איך האָב געפילט אַז אַנדערע געשעענישן וועלן פאָרקומען אין געוויסע צייטן, אָבער אַז איך האָב פאַרגעסן. עטלעכע פאַרשילטן נשמות האָבן צו זיין באפרייט צו פאָרזעצן צו ליידן די שטראָף פון פירן אין נסיון און יקסטערמאַניישאַן די וועלטלעך. איך גלייב אז דאס פאסירט אין אונזער צייט, כאטש ביי טייל פון זיי; אנדערע וועלן זיין פריי אין דער צוקונפֿט. ”
דעם 8טן יאנואר 1820 אין מטינסטער האט איבערבערג געגעבן דעם קאפלאן נײזינג פון דיילמען א טורעם־פארם קרוג מיט רעליקעס פאר אננא קאתרינע, װאם האט פארלאזט מיינסטער קײן דולמען מיט דעם קרוג אונטערן ארעם. כאָטש די שװעסטער עמעריך האָט גאָרנישט געװוּסט פֿון איבערבערגס כוונה צו שיקן איר די תּפֿילות, האָט זי דערזען, װי דער כּפּרה האָט זיך אומגעקערט קײן דטילמען מיט אַ װײַסן פֿלאַם אונטערן אָרעם. שפּעטער האָט ער געזאָגט, “איך בין געווען דערשטוינט ווי עס האָט נישט געברענט, און איך האָב כּמעט געשמייכלט ווען ער איז געגאַנגען אָן בכלל באמערקט דאָס ליכט פון די רעגנבויגן-קאָלירטע פלאמען. איך האב ערשט געזען בלויז די קאלירטע פלאמען, אבער ווען ער איז צוגעגאנגען צו מיין הויז, האב איך אויך דערקענט דעם סלוי. דער מאן איז דורכגעגאנגען מיין הויז און איז ווייטער געגאנגען. די רעליקס האב איך נישט געקענט באקומען. איך האב באמת אנטשולדיגט אז ער האט זיי געבראכט אויף יענער זייט שטאט. דער פאַקט האט מיר זייער ומרויק. דעם אנדערן טאג האט ניעסינג איר געגעבן דעם סלוי. ער איז געווען זייער צופרידן. דעם 12טן יאַנואַר האָט ער דערצײלט דעם „פּילגרים“ װעגן דער זעאונג פֿון דעם רעליק: «איך האָב געזען די נשמה פֿון אַ יונגן מאַן אַפּראָוטשט אין אַ געשטאַלט פֿול מיט פּראַכט, און אין אַ מלבוש ענלעך צו דעם פֿון מײַן פירער. א װײסע ר האלא ם הא ט זי ך געשײנ ט אויפ ן קאפ , או ן ע ר הא ט מי ר דערצײלט , א ז ע ר הא ט זי ך באקומע ן ד י טיראני ע פו ן ד י חושים , או ן דערפא ך הא ט ע ר באקומע ן ישועה . דער נצחון איבער דער נאַטור איז געווען פּראַגרעסיוולי. ווי אַ קינד, טראָץ זיין אינסטינקט האָט אים געזאָגט צו רייַסן די רויזן, האָט ער דאָס נישט געטאָן, האָט ער אָנגעהויבן באַקומען די טיראניע פון די חושים. נאָך דעם אינטערוויו בין איך אַרײַן אין עקסטאַז, און איך האָב באַקומען אַ נײַע חזון: איך האָב געזען די דאָזיקע נשמה, ווי אַ דרייצן יאָר אַלט יינגל, פאַרנומען מיט פאַרשיידענע שפּילערייַן אין אַ שיין און גרויסן פאַרוויילונגס גאָרטן; ער האט געהאט א טשודנע היטל, א געלע רעקל, אפען און ענג, װאס האט אראפגעלאזט ביז די הויזן, אויף די ארבל פון װעלכע בײ זײן האנט איז געװען א שטאף שנירל. די הויזן זענען געווען זייער טייט צוגעבונדן אַלע אויף איין זייַט. דע ר לאסט ע טײ ל אי ז געװע ן פו ן אנדער ע קאליר . די קני פון די הויזן זענען געווען קאלירט, די שיך געווען ענג און פארבונדן מיט בענדלעך. דע ר גארט ן הא ט געהא ט שײנ ע געהײס ן או ן פי ל כאט ש או ן שפיל־הײזער , װעלכ ע זײנע ן געװע ן קײלעכדיק ע אינעװײניק , או ן פו ן דרויס ן קװאדראנגיל . ע ם זײנע ן אוי ך געװע ן פעלדע ר מי ט פי ל בײמער , װא ו מע ן הא ט געארבע ט . ד י דאזיק ע ארבעטע ר זײנע ן געװע ן אנגעטא ן װ י ד י פאסטע ר פו ן דע ר קלײ ־ גער . איך האָב זיך דערמאָנט ווען איך האָב זיך צוגעבויגן איבער זיי צו קוקן אויף זיי אָדער צו פאַרריכטן זיי. דע ר גארט ן הא ט געהער ט צ ו באזונדער ע מענטשן , װא ס האב ן געװאוינ ט אי ן דע ר זעלבע ר װיכטיקע ר שטאט , װ י דא ם קינד . אין גאָרטן האָט מען געלאָזט שפּאַצירן. איך האב געזען ווי די קינדער שפרינגן פריילעך און צעברעכן ווייסע און רויטע רויזן. די געבענטשטע יוגנט האָט איבערגענומען זײַנע אינסטינקטן טראָץ דעם וואָס די אַנדערע האָבן אים געשטעלט די גרויסע רויזן-בושעס פאַר זיין נאָז. אין דעם פונט די ברוך נשמה דערציילט מיר: "איך געלערנט צו באַקומען זיך דורך אנדערע שוועריקייטן:
צװיש ן ד י שכני ם אי ז געװע ן א מײד ל מי ט גרוים ע שײנקײט , מײ ן שפיל־חבר , אי ך הא ב זי י ליעב ט מי ט גרוי ס אומשולדיק ע ליבשאפט . מיינע עלטערן זענען געווען איבערגעגעבנקייט און אסאך געלערנט פון דרשות און איך, וואס איז געווען מיט זיי, האב אפט געהערט קודם-כל אין קירך ווי וויכטיק עס איז צו היטן איבער נסיונות. בלויז מיט גרויס גוואַלד און באַקומען זיך איז געווען ביכולת צו ויסמיידן די שייכות מיט די מיידל, ווי עס איז געווען שפּעטער פֿאַר די רונאַנסייישאַן פון רויזן ". װע ן ע ר הא ט פארענדיק ט רעד ן הא ב אי ך דערזע ן ד י בתולה , זײע ר שײנ ע או ן בליענדיק ע װ י א רויז , זי ך געגאנגע ן צ ו דע ר שטאט . ד י שײנ ע הוי ז פו ן ד י קינדע ר עלטער ן הא ט זי ך געפונע ן אויפ ן גרויס ן מארק־פלאץ , אי ז געװע ן אי ן פארעם . ד י הײזע ר זײנע ן געבוי ט געװאר ן אוי ף בויגן . זײ ן פאטע ר אי ז געװע ן א רײכע ר סוחר . אי ך הא ב דערגרײכ ט צו ם הויז , או ן דערזע ן ד י עלטערן , או ן אנדער ע קינדער . ע ס אי ז געװע ן א שײנע ר פאמיליע , קריסטלעכ ע או ן איבערגעגעבענע . דער טאטע האט געהאנדלט מיט װײן און טעקסטיל; ע ר אי ז געװע ן אנגעטא ן אי ן גרויםע ר פראםט ע או ן הא ט געהאנגע ן א לעדער ן בײטל . ע ר אי ז געװע ן א גרויםע ר פעטער . די מאמע איז אויך געווען א שטארקע פרוי, זי האט געהאט דיקע און וואונדערליכע האר. דער בחור איז געווען דער עלטסטער פון די קינדער פון די דאָזיקע גוטע מענטשן. אינדרויסן פון שטוב זענען געשטאנען וואגאנען אנגעלאדענע מיט סחורה. אי ן צענטע ר פו ן מאר ק אי ז געװע ן א װאונדערלעכ ע קװאל ן ארומגערינגל ט מי ט א קינסטלעכ ן אײזערנ ע רײבע ר מי ט אנגעשטופט ע געשטאלט ן פו ן בארימטע ר מענער ; אי ן צענטע ר פו ן קװאל ן אי ז געשטאנע ן א קינסטלעכ ע געשטאלט , װא ס הא ט געגאס ן װאסער .
אוי ף ד י פי ר װינקלע ן פו ן מארק , זענע ן געװע ן קלײנ ע געבײדע ם װ י װאקם־קעסטל . ד י שטא ט , װא ס הא ט זי ך באוויז ן אי ן דײטשלאנד , הא ט זי ך געפונע ן אי ן א דרײםענדע ר געגנט ; פון אײן זײט איז עס געװען ארומגערינגלט מיט א מאם, פון דער אנדערער זײט איז געפלויגן א גאנץ גרויסער טײך; עס האט זיבן קהילות, אָבער קיין טאָווערס פון באַטייטיק וויכטיקייט. ד י דעכ ע זײנע ן געװע ן א שלאנגע , שפיציק , אבע ר דע ר פראנט ם פו ן ײנגל ס הויז , אי ז געװע ן א פיר־װײטיק . אי ך הא ב געזע ן ד י לעצט ע קומע ן אי ן א ן אפגעזונדערט ן קאנװענט , צ ו לערנען . דע ר קאנװא ל הא ט זי ך געפונע ן אוי ף א בארג , װא ו װא ם זײנע ן געװאקס ן װײנטרויבן , או ן אי ז געװע ן ארו ם צװעל ף שעה ן פו ן דע ר פאטערלעכע ר שטאט . ע ר אי ז געװע ן זײע ר פלײסי ק או ן זײע ר פרײםטיק ע או ן געטרוי ט צ ו דע ר הײליקע ר מאמ ע גאט , װע ן ע ר הא ט ניש ט פארשטאנע ן עפע ס פו ן ד י ביכער , הא ט ע ר גערעד ט צ ו דע ר צײ ט פו ן מרי ם זאגנדי ק אי ר : ״דו ר הא ט אי ר געלערנ ט דײ ן קינד , דו ביסט אויך מײן מאמע, לערנט מיר. אויך!" אַזוי עס איז געווען אַז איין טאָג מרים זיך צו אים פּערסנאַלי און אנגעהויבן צו לערנען אים. ע ר אי ז געװע ן אינגאנצ ן אומשולדיק , פשוטע ר או ן לײכ ט מי ט אי ר או ן הא ט ניש ט געװאל ט װער ן קײ ן מגיד , אבע ר ע ר אי ז געװע ן אפשאצ ט פא ר זײ ן איבערגעגעבנקײט . ע ר אי ז געבליב ן דר ײ יא ר אי ן קאנװאנט , דא ן אי ז ע ר שװע ר קראנ ק געװאר ן או ן געשטארב ן אי ן עלטע ר פו ן דרײ־און־צװאנציק . אוי ך אי ן זעלביק ן ארט , הא ט מע ן געדאװנט . אַ באַקאַנטער פֿון אים האָט עטלעכע יאָר אַ סך מתפלל געווען בײַ זײַן קבֿר. ע ר הא ט ניש ט געקענ ט איבערקומע ן זײנ ע לײדנשאפט ן או ן אפטמא ל געפאל ן אי ן זינד ; ע ר הא ט זי ך א גרויס ן געטרוי ט אוי ף דע ם נפטרת ן או ן געבעטע ן פא ר אי ם א ן אויפהער . צום סוף האָט זיך צו אים באַוויזן די נשמה פֿון דעם יונגן מאַן און אים געזאָגט, אַז ער זאָל פּובליקירן אַ צירקולאַר צייכן אויף זײַן פֿינגער, וואָס איז געשאַפֿן געוואָרן פֿון אַ רינג, וואָס ער האָט באַקומען אין זײַן מיסטישן חתונה מיט יאָשקע און מרים. דע ר באקאנטע ר הא ט געדארפ ט באקומע ן ד י דאזיק ע זעאונג , או ן דע ם פארבינדענע ם אינטערוויו , א ז יעדע ר הא ט געפונע ן דע ם צײכ ן אוי ף זײ ן קערפער , אי ז געװע ן איבערצײג ט אי ן דע ר אמת־מאכ ט פו ן דע ר זעאונג .
דער חבֿר האָט אַזױ געטאָן, און האָט באַװוּסט דעם חזון. דער קערפער איז געווען עקסהומעד און די עקזיסטענץ פון די צייכן אויף די פינגער איז געפונען. דער פארשטארבענער בחור איז נישט געהייליקט געווארן, אבער די געשטאלט פון סיינט לואיס האט מיר קלאר דערמאנט.
די נשמה פון דעם בחור האט מיך געפירט צו אן ארט ענלעך צו דעם הימלישן ירושלים. אלץ האט אויסגעזען ליכטיק און דיפענדיש. אי ך בי ן געקומע ן צ ו א גרויםע ר פלא ץ ארומגערינגל ט מי ט שײנ ע או ן גלאנציק ע געבײדער , װא ו אי ן צענטע ר אי ז געװע ן א לאנגע ר טיש , איבערגעדעק ט מי ט אומבאשרײבלעכ ע לויזן . אי ך הא ב געזע ן ארויסקומע ן פו ן ד י פי ר געבײדע ר פו ן בוימע ר בויגן , װא ס האב ן דערגרײכ ט דע ם צענטע ר פו ן טיש , אוי ף װעלכ ן ז ײ האב ן זי ך צוגעגרײ ט , אריבערצוגײ ן או ן פארמיר ן א ן אײנציק ע באצירט ע קרוין . אַרום דעם ווונדערלעך קרוין איך געזען די נעמען פון יאָשקע און מרים גליטשן. די באָווס זענען פּאַקט מיט בלומען פון פילע ווערייאַטיז, פרוכט און שיינינג פיגיערז. איך האב דערקענט דעם באדייט פון אלץ און אלץ, אזוי ווי די נאטור איז אלעמאל געווען אין מיר, ווי טאקע אין אלע מענטשלעכע באשעפענישן. אין אונדזער ערדישע וועלט קען מען דאָס ניט אויסדריקן מיט ווערטער. װײטע ר װײטע ר פו ן ד י געבײדע ם זײנע ן נא ר פו ן אײ ן זײ ט געװע ן צװ ײ אקטאגאנאלע ר קירכען , אײנע ר געװידמע ט צ ו מרים , ד י אנדער ע צ ו דע ר ישוע־קינד . אוי ף יענע ם ארט , נעב ן ד י ליכטיק ע געבײדע , האב ן זי ך געשװעב ט אי ן דע ר לופט ן ד י נפשו ת פו ן געבענטש ע קינדער . ז ײ האב ן געטראג ן ד י קלײדע ר װא ס ז ײ האב ן געהא ט װע ן ז ײ האב ן געלעב ט או ן אי ך הא ב צװיש ן ז ײ דערקענט א פי ל פו ן מײנ ע שפיל־חברים . ד י װא ם זײנע ן צו־צײ ט אומגעקומע ן . די נשמות זענען געקומען צו מיר צו באַגריסן. ערשטער איך געזען זיי אין דעם פאָרעם, דעמאָלט זיי גענומען אויף גוף קאָנסיסטענסי ווי זיי זענען טאַקע געווען אין לעבן. צװיש ן ד י אל ע הא ב אי ך גלײ ך דערקענ ט גאספארינו , דיעריק ס קלײנע ם ברודער , א שטיפעריש ן אבע ר ניש ט שלעכטע ר ײנגל , װעלכע ר אי ז געשטארב ן אי ן עלפ ן עלטער ן נא ך א לאנגע ר או ן װײטיק ע קראנקהײט . ע ר אי ז געקומע ן מי ר אנטקעג ן או ן מי ך אנפירנדי ק מי ר אל ץ ערקלערט , אי ך הא ב זי ך געחידוש ט צ ו דערזע ן דע ם גרויזאמע ן גאספארי ן אזו י פי ן או ן שײן . ווען איך האָב אים דערקלערט מיין ווונדער אַז איך בין אָנגעקומען אין דעם אָרט, האָט ער געענטפערט: "דו קומסט נישט אַהער מיט די פֿיס, נאָר מיט דיין נשמה". די דאָזיקע אָבסערוואַציע האָט מיר געגעבן אַ סך פרייד. דעמאל ט האב אי ך גענומע ן עטלעכ ע זכרונות , או ן אי ך הא ב מי ר געזאגט : ״אמא ל הא ב אי ך געשארפ ט דײ ן מעסער , ד י העלפ ן א ן דײ ן װיסן . דעמאלט האב איך איבערגענומען מיינע אינסטינקטן צו מיין אייגענעם נוץ. די מאמע האט דיר געגעבען עפעס צו שניידן, נאר דו האסט דאס נישט געקענט טאן, ווייל דאס מעסער איז נישט געווען שארפע, האט איר זיך פארצווייפלט און געשריגן. דו האסט מורא געהאט, אז די מאמע זאל דיך אויסשרקן. איך האָב געזען און געזאָגט: איך װיל זען, צי די מאַמע װײנט; אָבער דאַן איבערקומענדיק דעם נידעריקן אינסטינקט האָב איך געטראַכט: "איך וויל שאַרפּן דאָס אַלטע מעסער". איך האָב דאָס געטאָן און איך האָב דיר געהאָלפן, עס האָט גענוצט מיין נשמה. אמאל, ווען דו האסט געזען ווי אנדערע קינדער שפילן זיך בערך, האסטו שוין נישט געוואלט שפילן מיט אונז זאגנדיג אז דאס זענען שלעכטע שפילן, און דו ביסט געגאנגען זיצן אויף א קבר וויינען. איך בין געקומען נאך דיר צו פרעגן פארוואס, דו האסט מיר געזאגט אז איינער האט דיך אוועקגעשיקט, מיר געגעבן די געלעגנהייט מיך צו מאכען צו טראכטן און איבערקומענדיג מיינע אינסטינקטן האב איך אויפגעהערט שפילן. דאָס האָט מיר אויך געבראַכט אַ גוטן נוץ. נאך א זכרון וועגן אונדזערע שפילן איז ווען מיר האבן געווארפן איינגעפאלן עפל, און איר האט געזאגט אז מיר זאלן נישט האבן. מיין תגובה, אז אויב נישט, וועלן אנדערע אונז דערצערענען, האסט געזאגט "מיר זאלן קיינמאל נישט געבן אנדערע א שאנס צו דערצערן און מיר כעס", און דו האסט נישט געווארפן קיין עפל, אזוי האב איך געטון און פון זיי געצויגן. נוץ. נאָר אײן מאָל האָב איך דיך אַ װאָרף געטאָן אַף אַ בײן און דער צער פֿון דער דאָזיקער אַקציע איז געבליבן אין מײַן האַרצן.
אויפגעהעפע ן אי ן דע ר לופט ן האב ן מי ר זי ך דערנענטער ט צו ם טיש , װעלכע ר אי ז געשטעל ט געװאר ן אויפ ן מארק , באקומע ן א קװאלי ט פו ן שפײז , אי ן באציאונ ג צ ו ד י דורכגעגאנגע ן טעסטן , או ן מי ר האב ן דא ם געקענ ט פארזוכ ן בלוי ז פו ן װא ס מי ר האב ן פארשטאנען . דאן האט זיך אויפגעהויבן א קול: — נאר די, וואס קענען פארשטיין די דאזיקע מאכלים, קענען זיי פארזוכן. ד י מאכלי ם זײנע ן געװע ן צו ם גרעםט ן טײ ל בלומען , פרוכטן , גלאנציק ע שטײנער , געשטאלט ן או ן קרײטלעך , װא ס האב ן געהא ט א ן אנדער ן גײסטיק ן מאַטעריע , פו ן װא ס ז ײ פארמאג ן פיזי ש אוי ף דער ערד . ד י דאזיק ע מאכלי ם זײנע ן געװע ן ארומגערינגל ט מי ט א גאנ ץ אומבאשרײבלעכ ן פראכט , או ן זײנע ן געװע ן אײנגעארדנ ט אוי ף טעלער ן אײנגעטונקע ן אי ן א װאונדערלעכ ע מיסטיש ע ענערגיע . אוי ך דע ם טיש ל זײנע ן פארנומע ן געװאר ן מי ט קריסטאל ע גלעזע ר מי ט באר ־ שטע ר געשטאלטן , אי ן װעלכ ע אי ך הא ב אמא ל געהא ט ד י רפואות , אײנע ר פו ן ד י ערשט ע קורס ן אי ז באשטאנע ן פו ן װאונדערלעכ ע דאזירט ע מי ר פו ן א גאלדענע ר שיסל , הא ט זי ך ארויסגעטראג ן א קלײ ן קעפל , װעמענ ם דעקל , הא ט געהא ט א פומע ל או ן אויפ ן זעלב ן א . קליין קרוסיפיקס און סוף. אַרום דעם גרענעץ זענען געווען ליכטיק אותיות פון אַ בלוי פיאַלקע קאָליר. איך האב נישט געקענט געדענקען די אויפשריפט וואס איך האב נאר געקענט אין דער צוקונפט. פון די שיולז זענען ארויסגעקומען די שענסטע בינטל מייר אין געלע און גרינע פיראמידישע פארעם, וואס זענען גלייך אריין אין די בעקעלעך. דאָס מיירה האָט זיך באַוויזן ווי אַ גאַנג פון בלעטער מיט טשודנע בלומען ווי קלאָוועס פון ריזיק שיינקייט; אויבן איז געווען א רויטער קנאפ ארום וואס איז ארויסגעשטאנען א שיינע בלוי-ליארלע. ד י פארביטער ט פו ן דע ם מי ר הא ט געגעב ן א װאונדערלעכ ן או ן פארשטארקנדיק ן ריח . דאָס מאכל האָב איך באַקומען, ווײַל איך האָב געהיים, אין שטילקייט, געטראָגן אַזוי פֿיל ביטערקייט אין האַרצן. פא ר ד י עפל , װא ס אי ך הא ב ניש ט געקליב ן צ ו װארפ ן אוי ף אנדערע , הא ב אי ך גענומע ן פו ן ליכטיק ע עפל . ע ס זײנע ן געװע ן פי ל פו ן ז ײ אל ע צוזאמע ן אוי ף אײ ן צװײג .
איך האָב אויך באַקומען אַ שיסל אין באַציונג צו די האַרטע ברויט וואָס איך האָב געטיילט מיט די אָרעמע, אין דער פאָרעם פון אַ שטיק פון שווער ברויט אָבער בלאַנק ווי אַ מערקאָלירט קריסטאַל וואָס איז געווען שפיגלט אויף די קריסטאַליין טעלער. פֿאַר אַוווידיד די גראָב שפּיל, איך באקומען אַ ווייַס פּאַסן. Gasparino האָט מיר אַלץ דערקלערט. אזו י זענע ן מי ר געגאנגע ן נענטע ר או ן נעענטער , צו ם טיש , או ן אי ך הא ב דערזע ן אוי ף מײ ן טעלער , א שטײנדל , װ י אי ך הא ב פריע ר געמאכ ט אי ן קאנװאנט . דעמאל ט הא ט מע ן מי ר דערצײלט , א ז פא ר דע ם טויט , װע ל אי ך באקומע ן א אנצונ ג או ן א װײס ן שטײן , אוי ף װעלכ ן ע ם אי ז געװע ן א נאמען , װא ס נא ר אי ך הא ב געקענ ט לײענען . בײַם ענדע טיש האָט מען אָפּגערעדט ליבשאַפֿט צו דעם חבר, רעפּריזענטיד מיט קליידער, פֿרוכטן, חיבורים, ווײַסע רויזן און אַלץ ווײַס, מיט מאכלים מיט וווּנדערלעכע פֿאָרמען. איך קען נישט באַשרייַבן עס אַלע אין די רעכט וועג. גאספארינא האט מיר געזאגט: "איצט ווילן מיר דיר אויך ווייזן אונזער קליינער וויג, ווייל דו האסט אלעמאל ליב געהאט צו שפילן מיט וויג". אזו י זענע ן מי ר אל ע געגאנגע ן צ ו ד י קהילות , גלײ ך ארײנגעקומע ן אי ן דע ר קהיל ה פו ן דע ר מאמע ם גאט , אי ן װעלכע ר ע ס אי ז געװע ן א שטענדיקע ר כאר , או ן א מזבח , אוי ף װעלכ ן ע ם זײנע ן אויסגעשטעל ט געװאר ן אל ע בילדע ר פו ן מרים ; ארום האט מען געקענט זען די כארען פון די מתפללים. דור ך דע ר דאזיקע ר קהיל ה האב ן מי ר דערגרײכ ט דע ם װיג , װא ם אי ז געפונע ן געװאר ן אי ן דע ר אנדערע ר קירכע , װ ו ע ם אי ז געװע ן א מזבח ׳ מי ט א פארשטעלונ ג פו ן דע ר האר ט או ן אל ע בילדע ר פו ן זײ ן לעב ן בי ז פו ן דע ר לעצטע ר װעטשערע ; ווי איך האט שטענדיק געזען עס אין די וויזשאַנז.
דעמאל ט הא ט אננא קאטע ר זי ך אפגעשטעל ט צ ו װארנע ן דע ם ״פילגראם ״ מי ט גרוי ס אנגסט , צ ו ארבעט ן פא ר זײ ן ישועה , דא ס טא ן הײנט , או ן מארגן . לעבן איז קורץ און די האר ס משפט זייער שטרענג.
דא ן הא ט ע ר װײטע ר געזאגט : ״אי ך הא ב דערגרײכ ט א הױכן ארט , אי ך הא ב געהא ט דע ם אײנדרוק , ארוי ף אי ן גארטן , װא ו ע ם הא ט זי ך אויסגעשטעל ט אזו י פי ל פײנטלעכ ע פרוכטן , או ן עטלעכ ע טיש ן זײנע ן געװע ן רײ ך באצירט , מי ט פי ל מתנות . איך האב געזען קומען פון אלע טיילן נשמות וואס האבן זיך ארומגעשוועבט. טײ ל פו ן ד י האב ן זי ך באטייליק ט אי ן װעלט־טעטיקײ ט מי ט זײער ע שטודי ם או ן ארבעט , או ן געהאלפ ן אנדער ע . ד י נשמות , גלײ ך װע ן ז ײ זײנע ן אנגעקומע ן , האב ן זי ך אנגעהויב ן צעװארפ ן אי ן גארטן . דערנאָך האָבן זיי זיך באַוויזן איינער נאָך דעם אנדערן, צו באַקומען אַ טיש און נעמען זייער באַלוינונג. אין צענטער פון גאָרטן איז געשטאנען אַ האַלב-קייַלעכיק פּעדעסטאַל אין די פאָרעם פון טרעפּ, אָנגעפילט מיט די פיינאַסט פאַרגעניגן. פאר ן או ן אוי ף בײד ע זײט ן גארטן , האב ן ד י ארעמ ע געדריקט ע או ן עפע ס געפאדער ט מי ט װײז ן ביכער . דע ר גארט ן הא ט געהא ט עפע ס ענלעכ ע װ י א שײנע ר טיר , פו ן װעלכ ן ע ס הא ט מע ן געקאנ ט בליק ן א גאס . פו ן דע ר דאזיקע ר טיר , הא ב אי ך געזע ן אנקומע ן א פראצעסיע , װא ס אי ז באשטאנע ן פו ן ד י נפשו ת פו ן ד י אנװעזנדיקע , װא ס האב ן זי ך געשאפ ן א רײ ע פו ן צװ ײ זײטן , אויפצונעמע ן או ן באגריס ן ד י אנגעקומענ ע צװיש ן װעלכ ע ע ם אי ז געװע ן דע ר ברוך־שטאלבערג . ז ײ האב ן זי ך אריבערגעפיר ט אי ן א ארדענונג , או ן האב ן מי ט זי ך געהא ט פאנע ן או ן קראנץ . פיר פון זײ האבן געטראגן אויפן רוקן א זעץ כבוד, אויף װעלכן דער הײליקער איז געלעגן האלב געלעגן, האט זיך אויסגעזען, אז זײ האבן נישט געטראגן קײן װאג. ד י אנדער ע זײנע ן אי ם נאכגעגאנגע ן או ן ד י װא ס האב ן געװאר ט אוי ף זײ ן אנקומע ן האב ן געהא ט בלומע ן או ן קראנץ . אײנע ר פו ן ד י דאזיק ע אי ז אוי ך געװע ן אויפ ן קא פ פו ן ד י נפטרים , צוזאמענגעװאוינ ט מי ט װײס ע רויזן , קיזלשטײער ן או ן פינקלענדיק ע שטערן . ד י קרוין אי ז ניש ט ארויפגעשטעל ט געװאר ן אויפ ן קאפ , נא ר הא ט זי ך געשװעב ט איבע ר איבע ר אי ז געבליב ן אויפהעפנט . לכתּחילה האָבן די דאָזיקע נשמות זיך באַ מיר אַלע באַװיזן, װי פֿאַר קינדער, נאָר דאַן האָט זיך אױסגעזען, אַז יעדער אײנער האָט זײַן אײגענעם באַדינג, און איך האָב געזען, אַז זײ זײַנען די, װאָס מיט אַרבעט און לערנען האָבן געפירט אַנדערע צו ישועה. אי ך הא ב געזע ן שטא ל בער ג שװעב ט אי ן דע ר לופט ן אוי ף זײ ן זעץ , װא ס אי ז פארשוװנד ן געװאר ן װע ן ע ר אי ז צוגעקומע ן צ ו זײנ ע מתנות . הינטער דער האַלב-קײַלעכדיקער זייַל האָט זיך באַוויזן אַ מלאך, בעת אויפן דריטן שריט פון דער זעלבער, פול מיט טייערע פרוכטן, וואַזע און בלומען, איז אַרויס אַן אָרעם און האָט איבערגעגעבן די אַרומיקע מענטשן אַן אָפן בוך. דער מלאך האָט באַקומען אין דריי אַרומיק נשמות, ביכער, אין וועלכע ער האָט עפּעס אָפּגעצייכנט און זיי געשטעלט אויפן צווייטן שריט פון דער זייַל, אויף זיין זייט; דא ן הא ט ע ר ד י נפשו ת געגעב ן גרוים ע או ן קלײנ ע שריפטן , װעלכ ע האב ן זי ך פארבײגײ ן מיט ן האנט . אי ך הא ב געזע ן אוי ף דע ר זײט , װא ו סטא לבערג , הא ט זי ך פארבײגערוקט , פי ל קלײנ ע שריפטן . ד י דאזיק ע האב ן מי ר אויסגעזען , װ י אזו י זײנע ן געװע ן א עדות , צ ו דע ר הימלישע ר װײטע ר פו ן דע ר ערדישע ר ארבע ט פו ן אזעלכ ע נשמות .
דער ברוך סטאָלבערג האָט באַקומען, פֿון דעם "אָרעם", וואָס איז אַרויסגעקומען פֿון זייַל, אַ גרויסן דורכזיכטיקן טעלער, אין צענטער וועלכער האָט זיך באַוויזן אַ שיינעם כאַליאַס און אַרום דעם ווייַנטרויב, קליינע ברויטלעך, טייערע שטיינער און קריסטאַל-לאגלען. די נשמות האבן געטרונקען פון די לאגלען און האבן הנאה געהאט פון אלץ. סטאָלבערג האָט אַלץ צעטיילט איינס ביי איינעם. ד י נשמות האב ן זי ך איבערגעגעבן אײנע ר מיט ן צװײטן , מי ט ד י הענ ט אויסשטרעקן , ענדלע ך זײנע ן אל ע געפיר ט געװאר ן העכער , צ ו דאנק ן דע ם האר .
נאָך דעם זעאונג מיין פירער דערציילט מיר אַז איך מוזן גיין צו די פּאָפּע אין רוים און פירן אים צו תפילה; ער וואָלט מיר געזאָגט אַלץ וואָס איך זאָל האָבן געטאן.'