ווער איז געקומען פון ווייטער? די מוטער פון דאָן Giuseppe Tomaselli
אין זײַן ביכל «אונדזער טויטע – אַלעמען ס שטוב» שרייבט דער סאַלעזישער דאָן גיוספּע טאָמאַסעללי די פאלגענדע: «דעם 3טן פעברואר 1944 איז אומגעקומען אַן אַלטע דאַמע, נאָענט צו אַכציק. זי איז געווען מיין מוטער. אי ך הא ב געקאנ ט באטראכט ן זײ ן לײב , אי ן דע ר בית־עולם־קאפל , פא ר דע ר קבורה . ווי אַ כהן האָב איך דאַן געטראַכט: דו, אָ פרוי, ווי לאַנג ווי איך קען משפּטן, האָט קיינמאָל קיין איין מצוה פון גאָט נישט ערנסט פאַרלעצט! און איך געדאַנק צוריק צו זיין לעבן.
אין פאַקט, מיין מוטער איז געווען זייער יגזעמפּלערי און איך לאַרגעלי שולדיק זייַן מיין כהנים פאַך צו איר. יעד ן טא ג אי ז ע ר געגאנגע ן אי ן מאס ן אפיל ו אי ן זײ ן עלטער , מי ט זײנ ע קינדע ר קרוין . קאַמיוניאַן איז געווען טעגלעך. ער האָט קיינמאָל נישט אָפּגעלאָזן דעם ראָסאַרי. צדקה, ביז צו פארלירן אן אויג ביים מאכן אן מעשה צדקה פאר אן ארעמאן. צוגעפאסט צו גאָטס רצון, אַזוי פיל אַז איך האָב זיך געפרעגט ווען מיין פאָטער איז געלעגן טויט אין שטוב: וואָס קען איך זאָגן צו יאָשקע אין די מאָומאַנץ צו ביטע אים? — איבערחזר ט : האר , דײ ן װיל ן װער ט — אוי ף זײ ן טויבע ט הא ט ע ר באקומע ן ד י לעצט ע סאקראמענט ן מי ט לעבעדיק ע אמונה . עטלעכע שעה איידער שטאַרבן, צאָרעס צו פיל, ער ריפּיטיד: אָ יאָשקע, איך וואָלט ווי צו פרעגן איר צו רעדוצירן מיין צאָרעס! אבער איך וויל נישט אנטקעגן דיין וואונטשן; טו דײַן װילן!... — אַזױ איז געשטאָרבן די װײַבל, װאָס האָט מיך געבראַכט אױף דער װעלט. באַזירט אויף דער באַגריף פון צדקה-העל, נישט געקוקט אויף די שבחים וואָס די באַקאַנטע און די כהנים אַליין קענען געבן, האָב איך פאַרשטאַרקט די שטימען. גרויס נומער פון הייליק מאַסעס, שעפעדיק צדקה און, ווו נאָר איך אנגעזאגט, איך ערדזשד די געטרייַ צו פאָרשלאָגן קאַמיוניאַנז, תפילות און גוט מעשים אין וואַלן. גאָט האָט געלאָזט דער מאַמע זיך באַװײַזן. מײ ן מאמ ע אי ז שוי ן צװ ײ או ן א האלב ן יא ר טויט , מי ט א מאל , הא ט זי י זי ך באוויז ן אי ן צימער , אי ן מענטשלעכ ן פארעם . עס איז געווען זייער טרויעריק.
— האסט מיך איבערגעלאזט אין פערגאטאריע!... —
— ביסטו ביז איצט געװען אין פערגאטאריע? —
― און איך בין נאָך דאָרט!... מײַן נשמה איז אַרומגערינגלט פֿון פֿינצטערניש און איך קען נישט זען דאָס ליכט, װאָס איז גאָט... איך בין אױף דער שװעל פֿון גן־עדן, נאָענט צו דער אײביקער פֿרײד, און איך װײטיק מיט דעם חשק. צו אַרייַן עס; אָבער איך קען נישט! װיפֿל מאָל האָב איך געזאָגט: װאָלט מײַנע קינדער געװוּסט מײַנע שרעקלעכע יסורים, אַה!, װי װאָלטן זײ מיר געקומען צו הילף!...
— און פארװאם ביסטו נישט געקומען און אונדז פריער געלאזט וויסן? —
— עס איז נישט געווען אין מיין מאכט. —
— האסטו נאך נישט געזען דעם האר? —
— װי נאר איך בין געשטארבן, האב איך גאט געזען, אבער נישט אין זײן גאַנצן ליכט. —
— װאס קענען מיר טאן דיר גלײך באפרײען ? —
— איך דארף נאר אײן מאסע. גאָט האָט מיר געלאָזט קומען און בעטן דערפֿון. —
— װי נאר איר קומט ארײן אין גן־עדן, קום צוריק אהער עס מעלדן! —
— אויב דער האר לאזט עס!... װאס פאר ליכט... װאס פאר פראכט!... —
דאָס געזאָגט, איז די זעאונג פאַרשווונדן. צוויי מאסן זענען געפייערט געווארן און נאך א טאג איז זי ווידער באוויזן, זאגנדיג: איך בין אריין אין הימל! —.