Esin Agbaye: Ta ni Mose?

Ọkan ninu awọn eniyan ti o mọ julọ julọ ninu ọpọlọpọ awọn aṣa ẹsin, Mose bori awọn ibẹru ati ailabo ti ara rẹ lati mu orilẹ-ede Israeli kuro ni oko ẹrú Egipti ati sinu ilẹ ileri ti Israeli. O jẹ wolii kan, alarina fun orilẹ-ede Israeli ti o ngbiyanju lati agbaye keferi si agbaye monotheistic ati pupọ diẹ sii.

Itumo orukọ
Ninu Heberu, Mose jẹ gangan Moshe (משה), eyiti o wa lati ọrọ-iṣe “lati fa jade” tabi “lati fa jade” o tọka si igba ti o ti fipamọ lati inu omi ni Eksodu 2: 5-6 nipasẹ ọmọbinrin Farao.

Awọn aṣeyọri akọkọ
Ọpọlọpọ awọn iṣẹlẹ pataki ati awọn iṣẹ iyanu ti a sọ si Mose wa, ṣugbọn diẹ ninu awọn nla julọ pẹlu:

Yiyọ orilẹ-ede Israeli kuro ni oko-ẹrú ni Egipti
Mu awọn ọmọ Israeli la aginju ja si ilẹ Israeli
Kikọ gbogbo Torah (Genesisi, Eksodu, Lefitiku, Awọn nọmba ati Deuteronomi)
Jẹ eniyan ti o kẹhin lati ni awọn ibaraẹnisọrọ taara ati ti ara ẹni pẹlu Ọlọrun

Ibi rẹ ati igba ewe rẹ
A bi Mose sinu ẹya Lefi ni Amram ati Yocheved lakoko akoko inilara Egipti si orilẹ-ede Israeli ni idaji keji ti ọgọrun ọdun XNUMX BC. O ni arabinrin àgbà kan, Miriamu, ati arakunrin arakunrin agba kan, Aharoni (Aaroni ). Ni asiko yii, Ramesses II jẹ Farao ti Egipti o si ti paṣẹ pe gbogbo awọn ọmọkunrin ti o bi fun awọn Ju ni lati pa.

Lẹhin oṣu mẹta ti igbiyanju lati tọju ọmọ naa, ni igbiyanju lati gba ọmọ rẹ là, Yocheved fi Mose sinu apọn kan o si ranṣẹ lọ si Odò Nile. Lẹgbẹẹ Nile, ọmọbinrin Farao wa Mose, o fa a jade kuro ninu omi (meshitihu, eyiti a gbagbọ pe orukọ rẹ ti bẹrẹ), o si bura lati gbe e dide ni aafin baba rẹ. O bẹwẹ nọọsi olomi kan lati inu orilẹ-ede Israeli lati tọju ọmọkunrin naa, ati alaboyun ti o jẹ ẹlomiran kii ṣe iya Mose, Yocheved.

Laarin gbigbe Mose wọle si ile Farao ati ẹniti o di agba, Torah ko sọ pupọ nipa igba ewe rẹ. Nitootọ, Eksodu 2: 10-12 n fojusi apakan nla ti igbesi aye Mose ti o mu wa lọ si awọn iṣẹlẹ ti yoo kun ọjọ iwaju rẹ bi adari orilẹ-ede Israeli.

Ọmọ naa dagba ati (Yocheved) mu u lọ si ọmọbinrin Farao, o si dabi ọmọ rẹ. O pe e ni Mose o si wipe, Nitoriti mo fa omi lati inu omi. O si ṣe li ọjọ wọnni, ti Mose dagba, o jade tọ̀ awọn arakunrin rẹ̀ lọ, o wò ẹrù wọn, o si ri ọkunrin ara Egipti kan lu ọkunrin Juu kan ninu awọn arakunrin rẹ̀. O yipada si ọna ati ọna, o si ri pe ko si eniyan; nitorina o lù ara Egipti na o si fi i pamọ́ ninu iyanrin.
Agbalagba
Ijamba buruku yii mu Mose de ilẹ niwaju Farao, ẹniti o gbiyanju lati pa fun pipa ọmọ Egipti kan. Nitori eyi, Mose salọ si aginjù nibiti o gbe ngbé pẹlu awọn Midiani o si fẹ́ aya lati inu ẹ̀ya na, Zipporah, ọmọbinrin Yitro (Jetro). Lakoko ti o nṣe abojuto agbo-ẹran Yitro, Mose wa sori igbo ti n jo ni Oke Horeb pe, bi o ti jẹ pe ina jó rẹ, ko run.

O jẹ ni akoko yii pe Ọlọrun ni ifọrọhan pẹlu Mose fun igba akọkọ, o sọ fun Mose pe a ti yan oun lati gba awọn ọmọ Israeli silẹ kuro lọwọ ika ati ẹrú ti wọn ti farada ni Egipti. O ye Mose ni iyalẹnu, o dahun,

“Tani emi ti o tọ Farao lọ ati tani yoo mu awọn ọmọ Israeli kuro ni Egipti?” (Eksodu 3:11).
Ọlọrun gbiyanju lati gbekele rẹ nipa sisọ eto rẹ, ni ijabọ pe ọkan Farao yoo le ati pe iṣẹ naa yoo nira, ṣugbọn pe Ọlọrun yoo ṣe awọn iṣẹ iyanu nla lati gba awọn ọmọ Israeli la. Ṣugbọn Mose tún dáhùn lókìkí,

Mose sọ fún OLUWA pé, “Jọ̀wọ́, OLUWA. Emi kii ṣe eniyan ti ọrọ, boya lati lana tabi lati ọjọ ti o ti kọja lana, tabi lati akoko ti o ba iranṣẹ rẹ sọrọ, nitori emi wuwo gidigidi ni ẹnu ati eru ni ahọn ”(Eksodu 4:10).
Ni ipari, Ọlọrun rẹwẹsi awọn ailabo ti Mose o daba pe Aharon, arakunrin agba Mose, le jẹ agbọrọsọ, ati pe Mose ni yoo jẹ aṣaaju. Pẹlu igboiya ninu gbigbe, Mose pada si ile baba ọkọ rẹ, mu iyawo rẹ ati awọn ọmọ, o si lọ si Egipti lati gba awọn ọmọ Israeli silẹ.

Eksodu
Nigbati wọn pada si Egipti, Mose ati Aharoni sọ fun Farao pe Ọlọrun ti paṣẹ fun Farao lati gba awọn ọmọ Israeli silẹ kuro ni oko-ẹrú, ṣugbọn Farao kọ. Awọn ajakalẹ-arun mẹsan ni a mu wa ni iṣẹ iyanu lori Egipti, ṣugbọn Farao tẹsiwaju lati koju itusilẹ ti orilẹ-ede naa. Iyọnu kẹwa ni iku akọbi Egipti, pẹlu ọmọkunrin Farao, ati nikẹhin Farao gba lati jẹ ki awọn ọmọ Israeli lọ.

Awọn ajakalẹ-arun wọnyi ati ijade ti awọn ọmọ Israeli ti o tẹle lati Egipti ni a nṣe iranti ni ọdun kọọkan ni isinmi Juu ti Irekọja (Pesach), ati pe o le ka diẹ sii nipa awọn ajakalẹ-arun ati awọn iṣẹ iyanu ti irekọja.

Kíá ni àwọn ọmọ packedsírẹ́lì kó àwọn ẹrù wọn kúrò ní Egyptjíbítì, ṣùgbọ́n Fáráò yí ọkàn rẹ̀ padà nípa ìdáǹdè, ó sì lépa wọn lọ́nà lílekoko. Nigbati awọn ọmọ Israeli de Okun Pupa (eyiti a tun pe ni Okun Pupa), awọn omi pin ni iṣẹ iyanu lati gba awọn ọmọ Israeli laaye lati kọja lailewu. Nigbati ọmọ ogun Egipti wọ inu omi ti o ya, wọn ti pa, wọn rì awọn ọmọ ogun Egipti ninu ilana naa.

Awọn Alliance
Lẹhin awọn ọsẹ ti o rin kiri ni aginju, awọn ọmọ Israeli, ti Mose dari, de Oke Sinai, nibi ti wọn pa ati gba Torah. Lakoko ti Mose wa lori oke naa, ẹṣẹ olokiki ti Ọmọ-malu Golden waye, o mu ki Mose fọ awọn tabulẹti adehun akọkọ. O pada si ori oke naa nigbati o ba tun pada wa, eyi ni ibi ti gbogbo orilẹ-ede, ti ni ominira kuro ni ika Egipti ti o dari nipasẹ Mose, gba adehun naa.

Lẹhin ti awọn ọmọ Israeli gba adehun naa, Ọlọrun pinnu pe kii yoo jẹ iran ti isiyi ti yoo wọ ilẹ Israeli, ṣugbọn kuku iran ti mbọ. Bi abajade, awọn ọmọ Israẹli rin kiri pẹlu Mose fun ọdun 40, ni kikọ ẹkọ lati diẹ ninu awọn aṣiṣe pataki ati awọn iṣẹlẹ.

Iku re
Laanu, Ọlọrun paṣẹ pe Mose ko, ni otitọ, yoo wọ ilẹ Israeli. Idi fun eyi ni pe, nigbati awọn eniyan dide si Mose ati Aharoni lẹhin kanga ti o ti pese fun wọn ni aginju gbẹ, Ọlọrun paṣẹ fun Mose bi atẹle:

“Mú ọ̀pá náà, kí o sì gun àpéjọ náà, ìwọ àti andárónì arákùnrin rẹ, kí o sì sọ fún àpáta ní iwájú wọn kí ó lè ta omi rẹ̀. Iwọ o mu omi lati inu apata wá fun wọn ki iwọ ki o fun ijọ ati ẹran wọn mu ”(Awọn nọmba 20: 8).
Ibanujẹ pẹlu orilẹ-ede naa, Mose ko ṣe bi Ọlọrun ti paṣẹ, ṣugbọn kuku lu ọpá pẹlu ọpa rẹ. Gẹgẹ bi Ọlọrun ti sọ fun Mose ati Aaroni,

"Nitori iwọ ko gbẹkẹle mi lati sọ mi di mimọ ni iwaju awọn ọmọ Israeli, iwọ ko ni mu apejọ yii wá si ilẹ ti mo ti fi fun wọn" (Awọn nọmba 20:12).
O jẹ ohun kikoro fun Mose, ẹniti o ti mu iru iṣẹ nla ati idiju bẹ, ṣugbọn gẹgẹ bi Ọlọrun ti paṣẹ, Mose ku ni kete ṣaaju awọn ọmọ Israeli wọ ilẹ ileri naa.

Ọrọ ti o wa ninu Torah fun agbọn eyiti Yocheved gbe Mose jẹ teva (תיבה), eyiti o tumọ si ni “apoti”, ati pe ọrọ kanna ni a lo lati tọka si ọkọ (תיבת נח) ti Noa wọle lati daabobo kuro ninu iṣan omi . Igba meji ni aye yii han ni gbogbo Torah!

Eyi jẹ afiwe ti o nifẹ bi Mose ati Noah ṣe da iku iku ti n bọ silẹ lati inu apoti ti o rọrun, eyiti o gba Noa laaye lati tun ẹda eniyan kọ ati Mose lati mu awọn ọmọ Israeli lọ si ilẹ ileri. Laisi teva, ko ni si eniyan Juu loni!