Kush është Teofili dhe pse i adresohen atij dy libra të Biblës?

Për ata prej nesh që kanë lexuar Lukën ose Veprat për herë të parë, ose ndoshta herën e pestë, mund të kemi vërejtur që një person i caktuar përmendet në fillim, por nuk duket se shfaqet kurrë në asnjë libër. Në fakt, nuk duket se materializohet në asnjë libër të Biblës.

Atëherë, pse Luka përmend njeriun Theophilus te Luka 1: 3 dhe Veprat 1: 1? A shohim libra të ngjashëm që u drejtohen njerëzve që nuk shfaqen kurrë në rrëfim apo është Teofili i vetmi përjashtim? Dhe pse nuk dimë më shumë për të? Sigurisht që kishte të paktën një rëndësi të vogël në jetën e Lukës nëse Luka do të kishte vendosur ta përfshinte atë në dy libra të Biblës.

Në këtë artikull, ne do të zhytemi në personalitetin e Theophilus, nëse ai bën një paraqitje në Bibël, pse Luka i drejtohet atij, dhe më shumë.

Kush ishte Theophilus?
Shtë e vështirë të mbledhësh shumë për një burrë nga vetëm dy rreshta, asnjëra prej tyre nuk tregon shumë informacion biografik. Siç përmendet në këtë artikull Got Pyetjet, studiuesit kanë propozuar disa teori rreth personalitetit të Theophilus.

Ne e dimë, nga titulli që i është dhënë Theophilus, se ai kishte një farë pushteti, si ata që mbanin magjistratët ose guvernatorët. Nëse është kështu, atëherë mund të supozojmë se ungjilli arriti ata që zunë pozicione të larta gjatë përndjekjes së kishës së hershme, megjithëse, siç u theksua në komentin shoqërues, jo shumë eprorë besuan në ungjill.

Mos lejoni që gjuha lajkatare t'ju mashtrojë, Theophilus nuk është mbrojtësi i Lukës, por më tepër një mik, ose siç sugjeron Matthew Henry, një nxënës.

Emri i Theophilus do të thotë "mik i Zotit" ose "i dashur i Zotit". Në përgjithësi, ne nuk mund ta deklarojmë përfundimisht identitetin e Theophilus. Ne e shohim atë në mënyrë të qartë në dy vargje, dhe ato fragmente nuk japin shumë detaje rreth tij, përveç faktit se ai kishte një gradë të lartë ose një lloj pozicioni të lartë.

Ne mund të supozojmë, nga Luka që i drejtohet Ungjillit dhe Librit të Veprave tek ai, se diku ai i besoi Ungjillit dhe se ai dhe Luka ishin disi afër. Ata mund të kenë qenë miq ose kanë një marrëdhënie mësues-student.

A shfaqet Theophilus personalisht në Bibël?
Përgjigja për këtë pyetje varet tërësisht nga teoria që ju i jepni. Por nëse flasim në mënyrë të qartë, Theophilus nuk duket personalisht në Bibël.

A do të thotë kjo se ajo nuk luajti një rol jetësor në kishën e hershme? A do të thotë kjo se ai nuk besonte në ungjill? Jo domosdoshmërisht. Pali përmend shumë njerëz në fund të letrave të tij që nuk bëjnë një paraqitje fizike në rrëfime të tilla si Veprat. Në fakt, i gjithë libri i Filemonit i drejtohet një burri që nuk paraqitet personalisht në ndonjë tregim biblik.

Fakti që ajo shfaqet në Bibël, me emrin e saj të vërtetë, ka një domethënie të madhe. Mbi të gjitha, njeriu i pasur që u largua me trishtim nga mësimet e Jezuit nuk u emërua kurrë (Mateu 19).

Kurdoherë që dikush në Dhjatën e Re jepte emra, ata nënkuptonin që lexuesi të shkonte tek ai person për një provë, sepse ata ishin dëshmitarë okularë të diçkaje. Luka, si historian, e bëri këtë me përpikmëri në detaje, veçanërisht në Librin e Veprave. Duhet të supozojmë se ai nuk e hodhi emrin e Theophilus në mënyrë të pasigurt.

Pse Luka dhe Veprat i drejtohen Teofilit?
Ne mund ta bëjmë këtë pyetje në lidhje me shumë libra të Dhjatës së Re që duket se i kushtohen ose i drejtohen një personi ose një tjetri. Mbi të gjitha, nëse Bibla është fjala e Zotit, pse disa shkrimtarë u drejtojnë libra të caktuar njerëzve të caktuar?

Për t'iu përgjigjur kësaj pyetjeje, le të shohim disa shembuj të Palit dhe kujt i drejtohet ai në fund të librave që shkruan.

Tek Romakët 16, ai përshëndet Phoebe, Priscilla, Aquila, Andronicus, Junia dhe të tjerë të tjerë. Vargjet e bëjnë të qartë se Pali punoi personalisht me shumë, në mos me të gjithë, nga këta njerëz gjatë shërbimit të tij. Ai përmend se si disa prej tyre duruan burgun me të; të tjerët rrezikuan jetën e tyre për Paulin.

Nëse analizojmë librat e tjerë të Palit, vërejmë se si ai u jep përshëndetje të ngjashme atyre që kanë luajtur një rol në shërbimin e tij. Disa nga këta janë nxënës të cilëve ua kaloi mantelin. Të tjerët punuan krah për krah me të.

Në rastin e Theophilus, ne duhet të supozojmë një model të ngjashëm. Theophilus luajti një rol jetësor në shërbesën e Lukës.

Shumëkush pëlqen të thotë se ai shërbeu si mbrojtës, duke siguruar fondet për shërbesën e Lukës. Të tjerë kanë pohuar se Theophilus mësoi nga Luka si nxënës. Sido që të jetë rasti, siç janë ato të përmendura nga Pavli, Luka sigurohet që t'i drejtohet Teofilit, i cili kontribuoi pjesërisht në shërbesën e Lukës.

Pse është jeta e Theophilus domethënëse për ungjillin?
Mbi të gjitha, nëse kemi vetëm dy vargje rreth tij, a do të thotë kjo se ai nuk bëri asgjë për të promovuar ungjillin? Përsëri, ne duhet të shohim ato përmendje të Palit. Për shembull, Xhunia nuk merr një përmendje tjetër në Bibël. Kjo nuk do të thotë që ministria e Junias ka shkuar kot.

Ne e dimë që Theophilus luajti një rol në shërbesën e Lukës. Pavarësisht nëse merrte mësime apo ndihmonte përpjekjet financiare të Lukës ndërsa mblidhte dëshmi të dëshmitarëve okularë, Luka besonte se meritonte një përmendje në Bibël.

Ne gjithashtu mund të dimë, nga titulli i Theophilus, se ai mbante një pozitë të pushtetit. Kjo do të thoshte se Ungjilli përshkonte të gjitha shtresat shoqërore. Shumë kanë sugjeruar që Theophilus ishte romak. Nëse një Romak i pasur në një pozitë të lartë e pranon mesazhin e ungjillit, kjo dëshmon natyrën e gjallë dhe aktive të Zotit.

Kjo ndoshta u dha shpresë edhe atyre të kishës së hershme. Nëse vrasësit e mëparshëm të Krishtit si Pali dhe eprorët romakë si Theophilus mund të dashurohen me mesazhin e ungjillit, atëherë Zoti mund të lëvizë çdo mal.

Çfarë mund të mësojmë nga Theophilus për sot?
Jeta e Theophilus shërben si një dëshmi për ne në shumë mënyra.

Së pari, ne mësojmë se Zoti mund të transformojë zemrat e çdo personi, pavarësisht nga rrethanat e jetës ose shtresat shoqërore. Theophilus në fakt hyn në rrëfim në disavantazh: një romak i pasur. Romakët ishin tashmë armiqësorë ndaj Ungjillit, pasi ajo shkonte kundër fesë së tyre. Por siç mësojmë tek Mateu 19, ata me pasuri ose pozita më të larta e kanë të vështirë ta pranojnë ungjillin sepse në shumë raste do të thotë të heqësh dorë nga pasuria ose fuqia tokësore. Theophilus sfidon të gjitha mosmarrëveshjet.

Së dyti, ne e dimë që edhe personazhet e vegjël mund të luajnë një rol më të rëndësishëm në historinë e Zotit. Ne nuk e dimë se si Theophilus ndikoi në shërbesën e Lukës, por ai bëri aq sa të fitonte një britmë në dy libra.

Kjo do të thotë që ne nuk duhet të bëjmë atë që bëjmë për vëmendjen e vëmendjes ose njohjen. Në vend të kësaj, ne duhet t'i besojmë planit të Zotit për jetën tonë dhe atij që ai mund të vendosë në shtegun tonë ndërsa ndajmë ungjillin.

Më në fund, ne mund të mësojmë nga emri i Theophilus: "i dashur nga Zoti". Secili prej nesh është një Teofil në një kuptim të caktuar. Zoti e do secilin prej nesh dhe na ka dhënë mundësinë për t'u bërë një mik i Zotit.

Theophilus mund të paraqitet vetëm në dy vargje, por kjo nuk përjashton domosdoshmërisht rolin e tij në Ungjill. Dhiata e Re ka përmendur shumë njerëz një herë të cilët luajtën një rol kryesor në kishën e hershme. Ne e dimë që Theophilus kishte një pasuri dhe fuqi të caktuar dhe se ai kishte një marrëdhënie të ngushtë me Lukën.

Pavarësisht se sa i madh apo i vogël ai luajti rolin, ai mori dy përmendje në historinë më të madhe të të gjitha kohërave.