Si mund të pajtojmë sovranitetin e Zotit dhe vullnetin e lirë njerëzor?

Janë shkruar fjalë të panumërta për sovranitetin e Zotit dhe ndoshta e njëjta gjë është shkruar për vullnetin e lirë njerëzor. Shumica duket se pajtohen se Zoti është sovran, të paktën në një farë mase. Dhe shumica duket se pajtohen se qeniet njerëzore kanë, ose të paktën duket se kanë, një formë të vullnetit të lirë. Por ka shumë debate për shkallën e sovranitetit dhe vullnetit të lirë, si dhe përputhshmërinë e këtyre të dyve.

Ky artikull do të përpiqet të artikulojë sovranitetin e Zotit dhe vullnetin e lirë njerëzor në një mënyrë që të jetë besnike ndaj Shkrimit dhe në harmoni me njëri-tjetrin.

Çfarë është sovraniteti?
Fjalori përcakton sovranitetin si "fuqi ose autoritet suprem". Një mbret që sundon një komb do të konsiderohej sundimtar i atij kombi, ai që nuk është përgjegjës ndaj asnjë personi tjetër. Ndërsa pak vende sot drejtohen nga sovranët, ishte e zakonshme në kohërat antike.

Një sundimtar është përfundimisht përgjegjës për përcaktimin dhe zbatimin e ligjeve që rregullojnë jetën brenda kombit të tyre specifik. Ligjet mund të zbatohen në nivelet më të ulëta të qeverisjes, por ligji i vendosur nga sundimtari është suprem dhe mbizotëron mbi çdo tjetër. Zbatimi i ligjit dhe ndëshkimi gjithashtu do të delegohen në shumicën e rasteve. Por autoriteti për një ekzekutim të tillë i takon sovranit.

Në mënyrë të përsëritur, Shkrimi e identifikon Zotin si sovran. Në veçanti e gjeni në Ezekiel ku ai identifikohet si "Zoti Sovran" 210 herë. Edhe pse Shkrimi ndonjëherë përfaqëson këshilla qiellore, është vetëm Zoti që qeveris krijimin e tij.

Në librat nga Eksodi deri te Ligji i Përtërirë gjejmë kodin e ligjit të dhënë nga Zoti për Izraelin përmes Moisiut. Por ligji moral i Zotit është shkruar gjithashtu në zemrat e të gjithë njerëzve (Romakëve 2: 14-15). Ligji i përtërirë, së bashku me të gjithë profetët, e bën të qartë se Zoti na mban përgjegjës për respektimin e ligjit të tij. Po kështu, ka pasoja nëse nuk i bindemi shpalljes së tij. Edhe pse Zoti i ka deleguar disa përgjegjësi qeverisë njerëzore (Romakëve 13: 1-7), ai ende është përfundimisht sovran.

A kërkon sovraniteti kontroll absolut?
Një pyetje që ndan ata që ndryshe i përmbahen sovranitetit të Zotit ka të bëjë me sasinë e kontrollit që kërkon. A është e mundur që Zoti është sovran nëse njerëzit janë në gjendje të veprojnë në mënyra të kundërta me vullnetin e tij?

Nga njëra anë, ka nga ata që do ta mohonin këtë mundësi. Ata do të thoshin se sovraniteti i Zotit pakësohet disi nëse ai nuk ka kontroll të plotë mbi gjithçka që ndodh. Gjithçka duhet të ndodhë ashtu siç e planifikoi ai.

Nga ana tjetër, ata janë ata që do të kuptonin se Zoti, në sovranitetin e tij, i ka dhënë një farë autonomie njerëzimit. Ky "vullnet i lirë" lejon njerëzimin të veprojë në mënyra në kundërshtim me atë që Zoti mund të dëshirojë që ata të veprojnë. Nuk është se Zoti nuk është në gjendje t'i ndalojë ata. Përkundrazi, ai na dha leje të veprojmë si ne. Sidoqoftë, edhe nëse do të mund të vepronim në kundërshtim me vullnetin e Zotit, qëllimi i tij në krijimin do të përmbushet. Nuk mund të bëjmë asgjë për të penguar qëllimin e tij.

Cila pikëpamje është e saktë? Gjatë gjithë Biblës, ne gjejmë njerëz që kanë vepruar në kundërshtim me udhëzimet që Zoti u kishte dhënë. Bibla madje shkon aq larg sa të argumentojë se nuk ka askush përveç Jezusit që është i mirë, i cili bën atë që do Zoti (Romakëve 3: 10-20). Bibla përshkruan një botë që është në rebelim kundër krijuesit të tyre. Kjo duket në kontrast me një Zot që kontrollon plotësisht gjithçka që ndodh. Nëse nuk e bëjnë këtë ata që rebelohen kundër tij, sepse është vullneti i Zotit për ta.

Merrni parasysh sovranitetin që është më i njohur për ne: sovranitetin e një mbreti tokësor. Ky sundimtar është përgjegjës për vendosjen dhe zbatimin e rregullave të mbretërisë. Fakti që njerëzit ndonjëherë shkelin rregullat e saj të vendosura sovranisht nuk e bën atë më pak sovran. As subjektet e tij nuk mund t'i thyejnë ato rregulla pa u ndëshkuar. Ka pasoja nëse dikush vepron në mënyra të kundërta me dëshirat e sundimtarit.

Tri pikëpamje të vullnetit të lirë njerëzor
Vullneti i lirë nënkupton aftësinë për të bërë zgjedhje brenda kufizimeve të caktuara. Për shembull, unë mund të zgjedh nga një grup i kufizuar opsionesh atë që do të kem për darkë. Dhe unë mund të zgjedh nëse do t'i bindem kufirit të shpejtësisë. Por nuk mund të zgjedh të veproj në kundërshtim me ligjet fizike të natyrës. Nuk kam zgjedhje nëse graviteti do të më tërheqë përtokë kur hidhem nga një dritare. As nuk mund të zgjedh të mbij krahët dhe të fluturoj.

Një grup njerëzish do të mohojnë që në të vërtetë kemi vullnet të lirë. Ai vullnet i lirë është thjesht një iluzion. Ky pozicion është determinizëm, që çdo moment i historisë time kontrollohet nga ligjet që rregullojnë universin, gjenetikën time dhe mjedisin tim. Determinizmi hyjnor do ta identifikonte Zotin si ai që përcakton çdo zgjedhje dhe veprim timen.

Një pikëpamje e dytë thotë se vullneti i lirë ekziston, në një kuptim. Kjo pikëpamje thotë se Zoti punon në rrethanat e jetës sime për të siguruar që unë lirisht të bëj zgjedhjet që Zoti dëshiron të bëj. Kjo pikëpamje shpesh është etiketuar si përputhshmëri sepse është në përputhje me një pamje rigoroze të sovranitetit. Megjithatë, me të vërtetë duket se është pak më ndryshe nga determinizmi hyjnor, pasi në fund të fundit njerëzit gjithmonë bëjnë zgjedhjet që Zoti dëshiron prej tyre.

Pikëpamja e tretë zakonisht quhet vullnet i lirë libertarian. Ky pozicion nganjëherë përcaktohet si aftësia për të zgjedhur diçka tjetër nga ajo që keni bërë në fund të fundit. Kjo pikëpamje shpesh kritikohet si e papajtueshme me sovranitetin e Zotit sepse lejon një person të veprojë në mënyra të kundërta me vullnetin e Zotit.

Siç u përmend më lart, sidoqoftë, Shkrimi e bën të qartë se qeniet njerëzore janë mëkatare, duke vepruar në mënyra që bien ndesh me vullnetin e shpallur të Zotit. God'sshtë e vështirë të lexosh Dhjatën e Vjetër pa e parë atë në mënyrë të përsëritur. Të paktën nga Shkrimet duket se njerëzit kanë vullnet të lirë liridashës.

Dy pikëpamje mbi sovranitetin dhe vullnetin e lirë
Ka dy mënyra në të cilat sovraniteti i Zotit dhe vullneti i lirë njerëzor mund të pajtohen. E para argumenton se Zoti është në kontroll të plotë. Se asgjë nuk ndodh përveç drejtimit të saj. Në këtë këndvështrim, vullneti i lirë është një iluzion ose ajo që identifikohet si vullnet i lirë pajtues - një vullnet i lirë në të cilin ne lirisht bëjmë zgjedhjet që Zoti ka bërë për ne.

Mënyra e dytë që ata të pajtohen është të shohin sovranitetin e Zotit duke përfshirë një element lejues. Në sovranitetin e Zotit, kjo na lejon të bëjmë zgjedhje të lira (të paktën brenda kufijve të caktuar). Kjo pikëpamje e sovranitetit është në përputhje me vullnetin e lirë libertarian.

Pra, cila nga këto dy është e saktë? Më duket se një komplot kryesor i Biblës është rebelimi i njerëzimit kundër Zotit dhe puna e tij për të na sjellë shpengimin. Askund nuk është paraqitur Zoti si më pak sovran.

Por në të gjithë botën, njerëzimi është portretizuar si në kundërshtim me vullnetin e zbuluar të Zotit. Megjithatë, në përgjithësi ne zgjedhim të ndjekim mënyrën tonë. E kam të vështirë të pajtoj imazhin biblik të njerëzimit me çdo formë të determinizmit hyjnor. Bërja e kësaj do të dukej se do ta bënte Perëndinë përfundimisht përgjegjës për mosbindjen tonë ndaj vullnetit të tij të zbuluar. Do të kërkonte një vullnet të fshehtë të Zotit që është në kundërshtim me vullnetin e tij të zbuluar.

Pajtimi i sovranitetit dhe vullnetit të lirë
Nuk është e mundur që ne të kuptojmë plotësisht sovranitetin e Zotit të pafund. Isshtë shumë lart mbi ne për diçka si kuptimi i plotë. Megjithatë, ne jemi bërë në shëmbëlltyrën e tij, duke mbajtur ngjashmërinë e tij. Pra, kur kërkojmë të kuptojmë dashurinë, mirësinë, drejtësinë, mëshirën dhe sovranitetin e Zotit, kuptimi ynë njerëzor për ato koncepte duhet të jetë një udhëzues i besueshëm, nëse është i kufizuar.

Pra, ndërsa sovraniteti njerëzor është më i kufizuar se sovraniteti i Zotit, unë besoj se ne mund ta përdorim njërën për të kuptuar tjetrin. Me fjalë të tjera, ajo që dimë për sovranitetin njerëzor është udhëzuesi më i mirë që kemi për të kuptuar sovranitetin e Zotit.

Mos harroni se një sundimtar njerëzor është përgjegjës për krijimin dhe zbatimin e rregullave që rregullojnë mbretërinë e tij. Kjo është po aq e vërtetë për Zotin, në krijimin e Zotit, ai bën rregullat. Dhe zbaton dhe gjykon çdo shkelje të këtyre ligjeve.

Nën një sundimtar njerëzor, nënshtetasit janë të lirë të ndjekin ose të mos u binden rregullave të vendosura nga sundimtari. Por mosbindja ndaj ligjeve ka një kosto. Me një sundimtar njerëzor është e mundur që ju të mund të shkelni një ligj pa u kapur dhe të paguani dënimin. Por kjo nuk do të ishte e vërtetë me një sundimtar që është i gjithëdijshëm dhe i drejtë. Çdo shkelje do të dihej dhe dënohej.

Fakti që nënshtetasit janë të lirë të shkelin ligjet e mbretit nuk e zvogëlon sovranitetin e tij. Po kështu, fakti që ne si njerëz jemi të lirë të shkelim ligjet e Zotit nuk e zvogëlon sovranitetin e tij. Me një sundimtar të fundëm njerëzor, mosbindja ime mund të prishë disa nga planet e sundimtarit. Por kjo nuk do të ishte e vërtetë për një sundimtar të gjithëdijshëm dhe të gjithëfuqishëm. Ai do ta kishte njohur mosbindjen time para se të ndodhte dhe do të kishte planifikuar rreth tij që të ishte në gjendje të përmbushte qëllimin e tij pavarësisht meje.

Dhe kjo duket të jetë modeli i përshkruar në shkrimet e shenjta. Zoti është sovran dhe është burimi i kodit tonë moral. Dhe ne, si nënshtetas të tij, ndjekim ose nuk bindemi. Ekziston një shpërblim për bindjen. Për mosbindje ka dënim. Por gatishmëria e tij për të na lejuar të mos bindemi nuk e zvogëlon sovranitetin e tij.

Ndërsa ka disa fragmente individuale që do të duket se mbështesin një qasje deterministe ndaj vullnetit të lirë, Shkrimet si një e tërë mësojnë se, ndërsa Zoti është sovran, njerëzit kanë vullnet të lirë që na lejon të zgjedhim të veprojmë në mënyra në kundërshtim me vullnetin e Zoti për ne.