Ngubani uTiyofilo kwaye kutheni kuye kuthunyelwe kuye iincwadi ezimbini zeBhayibhile?

Kwabo kuthi bafunde uLuka okanye iZenzo okokuqala, okanye mhlawumbi isihlandlo sesihlanu, sinokuthi siqaphele ukuba umntu othile ukhankanyiwe ekuqaleni, kodwa akukaze kubonakale kubonakala nakwezinye iincwadi. Ngapha koko, kubonakala ngathi ayinakwenzeka nakweyiphi na incwadi yeBhayibhile.

Ke kutheni uLuka ekhankanya indoda uTheophilus kuLuka 1: 3 nakwiZenzo 1: 1? Ngaba sibona iincwadi ezifanayo zibhalelwe abantu abangazange bavele kwingxelo okanye nguTheophilus kuphela kwakhe? Kwaye kutheni singazi ngakumbi ngaye? Ngokuqinisekileyo ubunokubaluleka kokuncinci kubomi bukaLuka ukuba uLuka uthathe isigqibo sokuyifaka kwiincwadi ezimbini zeBhayibhile.

Kule nqaku, siza kungena kubuntu bukaTheophilus, ukuba uyavela eBhayibhileni, kutheni uLuka ethetha naye, nangaphezulu.

Wayengubani uTheophilus?
Kunzima ukubhikica okuninzi ngendoda evela kwimigca emibini kuphela, kwaye akukho namnye kuyo obonisa ulwazi oluninzi ngobomi bomntu. Njengoko kuchaziwe kwinqaku le-Got Questions, abaphengululi baphakamise iingcamango ezininzi malunga nobuntu bukaTheophilus.

Siyazi, ngokusuka kwisihloko esinikwe uTheophilus, ukuba wayenamandla athile, njengalawo aphethwe ngoomantyi okanye iirhuluneli. Ukuba kunjalo, singacinga ukuba igospile yafikelela kwabo babekwizikhundla eziphezulu ngexesha lokutshutshiswa kwebandla lokuqala, nangona, njengoko kubonisiwe kwingcaciso ehamba nayo, babengekho abaphathi abaninzi ababekholelwa kwigospile.

Ungavumeli ulwimi olukhohlisayo lukukhohlise, uTheophilus akayena umkhuseli kaLuka, kodwa kunokuba ngumhlobo, okanye njengoko uMateyu Henry ebonisa, umfundi.

Igama likaTheophilus lithetha "umhlobo kaThixo" okanye "othandekayo kaThixo". Ngokubanzi, asinakuchaza ngokuqinisekileyo ukuba ngubani uTheophilus. Simbona ngokucacileyo kwiindinyana ezimbini, kwaye ezo ndawo aziboneleli nzulu ngaye, ngaphandle kwento yokuba wayekwinqanaba eliphezulu okanye uhlobo oluthile lwesikhundla esiphakamileyo.

Singacinga, ukusuka kuLuka obhekisa kwiVangeli nakwiNcwadi yeZenzo kuye, ukuba wayikholelwa kwenye indawo iVangeli kwaye yena noLuka babesondelelene ngandlela thile. Kusenokwenzeka ukuba babengabahlobo okanye babenobudlelwane notitshala-umfundi.

Ngaba uTheophilus uvela ngokwakhe eBhayibhileni?
Impendulo yalo mbuzo ixhomekeke ngokupheleleyo kwithiyori oyichazayo. Kodwa ukuba sithetha ngokucacileyo, uTheophilus akabonakali buqu eBhayibhileni.

Ngaba oku kuthetha ukuba ayizange idlale indima ebalulekileyo kwicawa yokuqala? Ngaba oku kuthetha ukuba wayengakholelwa kwivangeli? Akunjalo. UPawulos ukhankanya abantu abaninzi ekupheleni kweencwadi zakhe abangabonakali emzimbeni kwiimbali ezinjengeZenzo. Eneneni, yonke incwadi kaFilemon ibhalelwe indoda engabonakali ngokobuqu kuyo nayiphi na ingxelo yeBhayibhile.

Inyaniso yokuba iyavela eBhayibhileni, negama layo lokwenyani, ibaluleke kakhulu. Emva kwayo yonke loo nto, isityebi esaphambukela kabuhlungu kwiimfundiso zikaYesu asizange sibizwe ngegama (Mateyu 19).

Nanini na xa umntu kwiTestamente eNtsha enika amagama, ayethetha ukuba umfundi makaye kuloo mntu kuvavanyo, kuba babengamangqina okuzibonela ento ithile. ULuka, njengombhali-mbali, wakwenza oko ngobunono ngokweenkcukacha, ngakumbi kwiNcwadi yeZenzo. Sifanele sicinge ukuba akazange aliphose igama likaTheophilus ngokukhawuleza.

Kutheni le nto uLuka neZenzo zibhekiswa kuTheophilus?
Singawubuza lo mbuzo malunga neencwadi ezininzi zeTestamente eNtsha ezibonakala ngathi zinikezelwe okanye zibhekiswe komnye umntu okanye komnye umntu. Ngapha koko, ukuba iBhayibhile lilizwi likaThixo, kutheni abanye ababhali behambisa iincwadi ezithile kubantu abathile?

Ukuphendula lo mbuzo, makhe sijonge eminye imizekelo kaPawulos kwaye ajonge kuye ekupheleni kweencwadi azibhalayo.

KwabaseRoma 16, ubulisa uFibhi, uPrisila, uAkwila, uAndroniko, uJuniya, kunye nabanye abahlukeneyo. Iivesi ziyenza icace into yokuba uPawulos wasebenza buqu kunye nabaninzi baba bantu, ukuba ingengabo bonke, ngexesha lobulungiseleli bakhe. Uthetha ngendlela abanye babo abanyamezela ngayo entolongweni kunye naye; abanye babeka ubomi babo esichengeni ngenxa kaPawulos.

Ukuba sihlalutya ezinye iincwadi zikaPawulos, siphawula indlela ebabulisa ngayo abo bathathe inxaxheba kubulungiseleli bakhe. Abanye baba ngabafundi awathi wayidlulisela kubo ingubo leyo. Abanye basebenza ecaleni kwakhe.

Kwimeko kaTheophilus, kufuneka sithathe imodeli efanayo. UTheophilus wadlala indima ebalulekileyo kubulungiseleli bukaLuka.

Uninzi luyathanda ukuthi wayekhonza njengomxhasi, ebonelela ngemali kulungiselelo lukaLuka. Abanye bathi uTheophilus wafunda kuLuka njengomfundi. Nokuba yeyiphi na imeko, njengaleyo ikhankanywe nguPawulos, uLuka uyaqinisekisa ukuba ubhenela kuTheophilus, owayenegalelo kwinxalenye yolungiselelo lukaLuka.

Kutheni le nto ubomi bukaTheophilus bubalulekile kwigospile?
Emva kwayo yonke loo nto, ukuba sineevesi ezimbini malunga naye, ngaba oko kuthetha ukuba akenzanga nto ukukhuthaza igospile? Kwakhona, kufuneka sijonge kwezo zikhankanywe nguPawulos. Umzekelo, uJunia akakhankanywa kwakhona eBhayibhileni. Oku akuthethi ukuba ubulungiseleli bukaJunia buye balilize.

Siyazi ukuba uTiyofilo wayedlala indima kubulungiseleli bukaLuka. Nokuba ufumene iimfundiso okanye uncede kwimizamo kaLuka yokuqokelela iingxelo zokuzibonela, uLuka ukholelwa ukuba kufanelekile ukuba akhankanywe eBhayibhileni.

Siyakwazi kwakhona, ukusuka kwisihloko sikaTheophilus, ukuba wayenesikhundla samandla. Oku kwakuthetha ukuba iVangeli yayigcwele kuwo onke amaqela entlalo. Abaninzi bathi uTheophilus wayengumRoma. Ukuba umRoma osisityebi okwisikhundla esiphakamileyo uyasamkela isigidimi seendaba ezilungileyo, oko kungqina ubukho bukaThixo nobusebenzayo.

Oku mhlawumbi kunika ithemba nakwabo bebandla lokuqala. Ukuba ababulali bakaKristu bangaphambili abanjengoPawulos kunye nabaphathi baseRoma abanjengoTheophilus banokuthandana nomyalezo weendaba ezilungileyo, uThixo angayihambisa nayiphi na intaba.

Yintoni esinokuyifunda kuTheophilus namhlanje?
Ubomi bukaTheophilus busebenza njengobungqina kuthi ngeendlela ezininzi.

Kuqala, sifunda ukuba uThixo angaziguqula iintliziyo zakhe nawuphina umntu, nokuba zithini na iimeko zobomi okanye imeko ekuhlaleni. Ngokwenene uTheophilus ungena kwingxelo engalunganga: isityebi saseRoma. AmaRoma ayesele eyichasile iVangeli, njengoko yayichasene nenkolo yabo. Kodwa njengoko sifunda kuMateyu 19, abo banobutyebi obuphezulu okanye izikhundla kunzima ukubamkela ivangeli kuba kwiimeko ezininzi kuthetha ukuyeka ubutyebi basemhlabeni okanye amandla. ITheophilus iyasilela kuzo zonke iingxaki.

Okwesibini, siyazi ukuba nabalinganiswa abancinci banokudlala indima ebaluleke kakhulu kwibali likaThixo, asazi ukuba uTiyofilo wayiphembelela njani inkonzo kaLuka, kodwa wenza ngokwaneleyo ukuba akhwaze kwiincwadi ezimbini.

Oku kuthetha ukuba akufuneki senze into esiyenzela ukubonwa okanye ukuqondwa. Endaweni yoko, kufuneka sithembele kwicebo likaThixo ngobomi bethu kwaye angabeka bani endleleni yethu xa sisabelana ngeendaba ezilungileyo.

Okokugqibela, singafunda kwigama likaTheophilus: "uthandwa nguThixo". Ngamnye wethu nguTheophilus ngandlel 'ithile. UThixo uthanda umntu ngamnye kuthi kwaye usinike ithuba lokuba ngumhlobo kaThixo.

UTheophilus unokubonakala kwiindinyana ezimbini kuphela, kodwa oku akuthethi ukuba akayithathi indima yakhe kwiVangeli. ITestamente Entsha inabantu abaninzi abakhankanyiweyo kanye abadlala indima ebalulekileyo kwibandla lokuqala. Siyazi ukuba uTheophilus wayenobutyebi kunye namandla kwaye wayenobudlelwane obusondeleyo noLuka.

Nokuba wayedlala indima enkulu okanye encinci kangakanani, wafumana ukukhankanywa kabini kwelona bali likhulu lalo lonke ixesha.