Bakholelwa ntoni kumaSikh?

UbuSikh yinkolo yesihlanu ngobukhulu emhlabeni. Inkolo yamaSikh nayo yenye yezona zinto zakutshanje kwaye ibikhona malunga ne-500 yeminyaka. Malunga nama-25 ezigidi zamaSikh aphila kwihlabathi liphela. AmaSikh ahlala phantse kuwo onke amazwe amakhulu. Malunga nesiqingatha sesigidi samaSikh ahlala eUnited States. Ukuba usanda kufika kubuSikhism kwaye unomdla wokwazi malunga neenkolelo zamaSikh, nantsi imibuzo eqhelekileyo kunye neempendulo malunga nenkolo ye-Sikh kunye neenkolelo ze-Sikh.

Ngubani owaseka ubuSikhism kwaye nini?
ISikhhism yaqala malunga ne-AD 1500 kwinxalenye esemantla yePunjab yakudala, ngoku eyinxalenye yePakistan. Ivela kwiimfundiso zikaGugu Nanak owayezichasa iifilosofi zoluntu lwamaHindu awakhulela kulo. Wala ukuthatha inxaxheba kwizithethe zamaHindu, waphikisana nenkqubo ye-caste kwaye washumayela ngokulingana kwabantu. Ukugxeka inkolo yoothixo noothixokazi, uNanak waba ngumdlali ohambahambayo. Ukuya kwiidolophana ngeedolophana, wayecula edumisa uThixo omnye.

Bakholelwa ntoni kumaSikh ngoThixo nendalo?
AmaSikh akholelwa kumdali omnye ongenakwahlulwa kwindalo. Inxalenye kunye nokuthatha inxaxheba ekuthatheni inxaxheba, umdali ukhona ngaphakathi kwendalo ogcweleyo kwaye ugcwele kuwo wonke umba wazo zonke izinto ezikhoyo. Umdali ujonge kwaye akhathalele indalo. Indlela yokufumana amava kaThixo kukudalwa nangokucamngca ngaphakathi kubume bobuthixo obubonakaliswa kukungabonakali nokungasikelwanga mda, obungapheliyo bokudala obaziwa ngamaSikh njengo-Ik Onkar.

Ngaba amaSikh ayakholelwa kubaprofeti nakwabangcwele?
Abasunguli abalishumi beSikhism bajongwa ngamaSikh njengabaphathi bokomoya okanye iingcwele. Ngamnye kubo banegalelo kubuSikh ngeendlela ezizodwa. Uninzi lweetekisi zeGugu Granth zicebisa umntu ofuna ukukhanya kokomoya ukuba afune inkampani yabangcwele. AmaSikh ajonga imibhalo yeGranth njengeGugu yabo engunaphakade kwaye ke ingcwele, okanye isikhokelo, imfundo yayo iyindlela yosindiso ngokomoya. Ukukhanyiselwa kuthathwa njengemeko yovuyo yokuqonda unxibelelwano lwangaphakathi lukaThixo kunye nomdali nayo yonke indalo.

Ngaba amaSikh ayakholelwa eBhayibhileni?
Isibhalo esingcwele seSikhism saziwa ngokusemthethweni njenge Siri Guru Granth Sahib. I-Granth ngumthamo wombhalo oqulethe i-1430 Ang (iinxalenye okanye amaphepha) eendinyana zombongo ezibhalwe kwi-raag, inkqubo yeklasikhi yaseIndiya yamanyathelo omculo angama-31. IGuru Granth Sahib idityaniswe kwimibhalo yeSikh, yamaHindu kunye neMuslim Gurus. I-Granth Sahib isungulwe ngokusemthethweni njenge-Sikh Guru ngonaphakade.

Ngaba amaSikh ayakholelwa emthandazweni?
Umthandazo kunye nokucamngca yinxalenye ebalulekileyo yeSikhism eyimfuneko ukunciphisa ifuthe le-ego kwaye ubophe umphefumlo kuthixo. Zombini ziyenziwa, ngokuthe cwaka okanye ngokuvakalayo, ngokwahlukeneyo nangamaqela. KwiSikhhism, umthandazo uthatha uhlobo lweevesi ezikhethiweyo kwizibhalo zeSikh ukuba zifundwe yonke imihla. Ukucamngca kufezekiswa ngokuliphindaphinda igama okanye ibinzana kwizibhalo.

Ngaba amaSikh akholelwa ekunquleni izithixo?
ISikhhism ifundisa ukukholelwa kubunzulu bukaThixo obungenabume okanye bume, obubonakala kuzo zonke iintlobo zobomi ezininzi. UbuSikh buchasene nokunqula imifanekiso kunye neempawu zonqulo njengendawo ekugxilwe kuyo kuyo nayiphi na inkalo yobuthixo kwaye ayibhekiseli kulo naliphi na ulawulo loothixo okanye oothixokazi.

Ngaba amaSikh akholelwa ekuHambeni kweCawa?
Igama elifanelekileyo lendawo yonqulo yeSikh yiGurdwara. Akukho suku lubekelwe iinkonzo zonqulo lwamaSikh. Iintlanganiso kunye neshedyuli zicwangciselwe ukunceda ibandla. Apho ubhaliso lukhulu ngokwaneleyo, iinkonzo zonqulo ezisesikweni zaseSikh zingaqala kwangoko nge-3 kusasa kwaye ziqhubeke kude kube nge-21 ngokuhlwa. Ngezihlandlo ezikhethekileyo, iinkonzo zihamba ubusuku bonke kude kuse. I-gurdwara ivulelekile kubo bonke abantu ngaphandle kokukhetha, inkolo okanye umbala. Abandwendweli kwi-gurdwara bayacelwa ukuba bagqume iintloko zabo kwaye basuse izihlangu zabo kwaye bangabinayo icuba lotywala emntwini wabo.

Ngaba amaSikh akholelwa ekubhaptizweni?
KwiSikhhism, elingana nokubhaptizwa ngumsitho wokuzalwa kwakhona we-Amrit. AmaSikh abakhwetha basela i-elixir elungiselelwe iswekile kunye namanzi axutywe nekrele. Abakhwetha bayavuma ukunika iintloko zabo kunye nokuqhawula ubudlelwane babo kwindlela yabo yokuphila yangaphambili ngomqondiso wokunikezela kwi-ego yabo. Abaqalayo bahambelana nemigaqo engqongqo yokomoya kunye neyehlabathi yokuziphatha okubandakanya ukunxiba iisimboli ezine zokholo kunye nokugcina zonke iinwele zihleli ngonaphakade.

Ngaba amaSikh ayakholelwa ekuguqukeni?
AmaSikh akuguquki okanye azame ukuguqula ezinye iinkolo. Izibhalo zeSikh zibhekisa kwizithethe zonqulo ezingenantsingiselo, zikhuthaza ozinikelayo, ngaphandle kokholo, ukuba bafumane intsingiselo enzulu neyinyani yokomoya yexabiso lenkolo kunokujonga nje amasiko. Ngokwembali amaSikh akhusele abantu ababecinezelwe ngenxa yokuguqulwa ngenkani. Eyesithoba uGugu Teg Bahadar wancama ubomi bakhe endaweni yamaHindu aguquka ngenkani abe ngamaSilamsi. Indawo yonqulo yeGurdwara okanye yeSikh ivulelekile kubo bonke abantu ngaphandle kokholo. ISikhhism yamkela nabani na ngaphandle kombala we-caste okanye inkolelo onqwenela ukuguqula indlela yokuphila yeSikh ngokuzikhethela.

Ngaba amaSikh ayakholelwa kwisishumi?
KwiSikhism isishumi saziwa njenge Das Vand okanye icandelo leshumi lengeniso. I-Sikh inokunika i-Das Vand njengeminikelo yemali okanye ngeendlela ezahlukeneyo ngokweendlela zabo, kubandakanya nezipho zeempahla zoluntu kunye neenkonzo ezizisa uluntu lwaseSikh okanye abanye.

Ngaba amaSikh akholelwa kumtyholi okanye kwiidemon?
Iskripthi seSikh, uGugu Granth Sahib, sibhekisa kwiidemon ezichazwe kwiintsomi zeVedic ikakhulu ngenjongo yokubonisa. Akukho nkqubo yenkolelo kwiSikhhism ejolise kwiidemon okanye kwiidemon. Iimfundiso zamaSikh zijolise kwi-ego nakwimpembelelo yomphefumlo. Ukuzibandakanya nokuzingca okungalawulekiyo kunokwenza umphefumlo uxhomekeke kwiimpembelelo zeedemon nakwimimandla yobumnyama ehleli ezingqondweni zomntu.

Yintoni abayikholelwayo amaSikh kubomi basemva kokufa?
Ukufuduka ngumxholo oqhelekileyo kwiSikhism. Umphefumlo uhamba ngamaxesha amaninzi ebomini kumjikelezo ongapheliyo wokuzalwa nokufa. Ubomi bonke umphefumlo uphantsi kwempembelelo yezenzo zangaphambili kwaye uphoswa kubukho ngaphakathi kweendawo ezahlukeneyo zokuqonda kunye neenqwelomoya zokuqonda. KwiSikhhism, umxholo wosindiso kunye nokungafi kukukhanyiselwa kunye nenkululeko kwiziphumo ze-ego ukuze ukufuduka kuphele kwaye kudityaniswe noThixo.